اختلال پردازش حسی باعث اختلال در پردازش حواس پنجگانه مانند لامسه، بینایی، شنوایی، بویایی و چشایی شده و عملکرد فرد را مختل می کند. این بیماری ارتباط نزدیکی با اوتیسم دارد اما تحقیقات نشان می دهد که اضافه بار حسی و اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) نیز می توانند دست به دست هم بدهند. این مقاله به بررسی دلایلی که چرا افراد مبتلا به اختلال بیش فعالی مستعد اضافه بار حسی هستند، محرک ها و نحوه مقابله با آن می پردازد.
بیش فعالی و اختلال پردازش حسی
اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) یک وضعیت عصبی رشدی است که حدود ۱۱ درصد از بچه های مدرسه را تحت تاثیر قرار می دهد. تخمین زده می شود که دو سوم کودکان مبتلا به بیش فعالی همچنان علائم را در بزرگسالی تجربه می کنند. تحقیقات نشان داده است که کودکان مبتلا به بیش فعالی در پردازش محرک های حسی از دنیای خارج مشکل دارند. کودکان مبتلا به بیش فعالی نسبت به چنین تحریکاتی مانند نورهای روشن، بوهای تند، صداهای بلند یا برخی از احساسات فیزیکی که می تواند باعث افزایش بار حسی در آنها شود، بیش از حد واکنش نشان می دهند. تعدادی از علائم اختلال بیش فعالی می تواند بار حسی را بدتر کند و منجر به اختلال پردازش حسی شود.
-فقدان خودتنظیمی: افراد مبتلا به بیش فعالی اغلب برای تنظیم احساسات یا واکنش‌های خود تلاش می‌کنند. به همین دلیل احساسی که یک تحریک جزئی برای افراد معمولی است می‌تواند منجر به طغیان در افراد مبتلا به اختلال بیش فعالی شود.
-مشکل در انتقال: افراد مبتلا به بیش فعالی اغلب با این مسئله دست و پنجه نرم می کنند و باعث می شود که فرد روی یک موقعیت ناراحت کننده تمرکز کند و برای معطوف کردن توجه خود به جای دیگر مشکل داشته باشد.
-عدم آگاهی: افراد مبتلا به بیش فعالی گاهی اوقات حواسشان پرت، بی نظم و یا عجله دارند. این امر می تواند منجر به اضافه بار حسی شود. زمانی که آنها با حسی مواجه می شوند که آنرا دوست ندارند مانند خارش پوست قادر به رفع سریع آن نیستند.
علائم اضافه بار حسی در بیش فعالی
برخی از افراد مبتلا به اختلال پردازش حسی نسبت به محرک‌های حسی واکنش کمتری نشان می‌دهند این امر باعث می شود که آنها به دنبال اشکال شدیدتری از تحریک باشند. اما در افراد مبتلا به بیش فعالی، این اختلال باعث حساسیت بیش از حد به اطلاعات حسی می شود. که در بین افراد متفاوت ظاهر می شود، برخی از علائم رایج عبارتند از:
-عادات غذایی سختگیرانه به ویژه پرهیز از غذاهایی با بافتی که برای فرد ناخوشایند است.
-پس از انجام فعالیت‌ها، نشستن برای فرد مشکل است.
-حساسیت به بو یا صدا
-بیزاری از برخی پارچه ها، اقلام لباس یا کفش
-ناراحتی در برخی حرکات مانند تاب خوردن یا سوار شدن بر آسانسور
این علائم ممکن است جزئی به نظر برسند، اما می‌توانند آنقدر شدید باشند که در عملکرد روزانه فرد اختلال ایجاد کنند. در موارد شدید اضافه بار حسی می‌تواند منجر به کمبودهای تغذیه‌ای یا از دست دادن مدرسه شود بنابراین رسیدگی به علائم مهم است.
علل بیش حسی در افراد مبتلا به بیش فعالی
افراد مبتلا به اختلال پردازش حسی ممکن است تحت تأثیر هر یک از حواس پنجگانه ای قرار بگیرند که بیشتر افراد با آن آشنا هستند: لامسه، چشایی، صدا، بینایی یا بویایی. آنها همچنین ممکن است در پردازش مشکل داشته باشند یا به راحتی توسط حواس دیگر از جمله حواس دهلیزی (حرکات سر)، حس عمقی (حرکات ماهیچه ها و مفاصل) و بینابینی (احساسات درونی بدن مانند گرسنگی، تشنگی یا احساس سرما) تحت تأثیر قرار گیرند. افراد مبتلا به ADHD بیشتر از افراد بدون ADHD تحت تأثیر ورودی های حسی هر یک از این مناطق قرار می گیرند:
-بافت: بافت برخی غذاها، پارچه ها یا شوینده های بدن می تواند افراد مبتلا به بیش فعالی را تحت تاثیر قرار دهد. این یکی از شایع ترین اضافه بارهای حسی برای کودکان مبتلا به ADHD است و دختران ممکن است به ویژه در معرض خطر باشند.
-طعم و مزه: برخی از افراد مبتلا به ADHD به طعم‌های خاصی حساس هستند، اگرچه بیزاری از غذا معمولاً به دلیل بافت‌ها ایجاد می‌شود.
-صدا: صداهای بلند مانند زنگ خطر آتش سوزی یا حتی صداهای ظریف مانند جویدن کسی می تواند باعث استرس شود.
-بو: افراد مبتلا به اختلال پردازش حسی ممکن است به بوها حساس باشند حتی آنهایی که خوشایند هستند مانند عطر.
-بینایی: به هم ریختگی بصری می تواند تحریک بیش از حد ایجاد کند.
درمان بیش حسی در کودکان بیش فعال
بیش حسی در کودکان بیش فعال با ترکیبی از رژیم های حسی و مداخلات رفتاری درمان می‌شود. درمان بیش حسی را می توان در این پروتکل ادغام کرد. بهترین درمان برای اختلال پردازش حسی در کودکان بیش فعال، درمان یکپارچه‌سازی حسی است که توسط متخصص کاردرمانی انجام می شود. در این درمان، فرد در معرض محرک‌های حسی قرار می‌گیرد و یاد می‌گیرد که چگونه به درستی پاسخ دهد. اگر می‌خواهید به پردازش حسی و بیش فعالی برای خود یا فرزندتان رسیدگی کنید، این مراحل را امتحان کنید:
-با متخصص کاردرمانی فرزندتان صحبت کنید بیش حسی در کودکان مبتلا به بیش فعالی رایج است و متخصص کاردرمانی ممکن است استراتژی هایی برای پیشنهاد داشته باشد.
-محرک ها را شناسایی کنید. برای کمک به شناسایی محرک ها یا چیزهایی که کودک شما را تحت تأثیر قرار می دهد، یک دفتر خاطرات داشته باشید.
-تکنیک های ریلکسیشن را یاد بگیرید و به کودک خود کمک کنید تا یاد بگیرد که چگونه پس از بهم ریختگی، خود را آرام کند. این ممکن است برای افراد مبتلا به ADHD دشوار باشد، بنابراین ممکن است لازم باشد با یک درمانگر با تجربه کار کنید.
-یک روال را دنبال کنید. این روند به شناسایی واکنش کودک کمک می کند و علائم بیش فعالی مانند بی نظمی و مشکل در انتقال را کاهش دهد و منابع بیشتری برای مقابله با ADHD فراهم کند.
-ترفندهایی مانند ورزش، مدیتیشن یا نقاشی را پیدا کنید که به شما یا فرزندتان کمک می کند واکنش ها و ورودی های حسی خود را تنظیم کنید.
خلاصه بیش حسی در بیش فعالی
بسیاری از مردم از ارتباط بین اختلال پردازش حسی و اوتیسم آگاه هستند، اما افراد کمتری می دانند که بیش حسی و بیش فعالی اغلب با هم رخ می دهند. پردازش حسی فقط مختص افراد مبتلا به اختلال بیش فعالی نیست بلکه شرایطی است که ریشه در تفاوت های مغزی دارد. با متخصص کاردرمانی خود در مورد مداخلاتی که می تواند به اضافه بار حسی کمک کند، صحبت کنید.
توصیه مرکز برای بیش حسی کودکان بیش فعال
اضافه بار حسی می تواند انجام کارهای روزمره را برای افراد مبتلا به بیش فعالی دشوار کند. اضافه بار حسی نیز می تواند ناامید کننده باشد، چه شما فردی باشید که آن را تجربه می کند و چه والدین یا مراقبی که سعی در کمک به کودک برای مقابله با آن دارد. سوالات متداول در این زمینه به شرح ذیل می باشد:
-هنگامی که یک فرد مبتلا به بیش فعالی بیش حسی را تجربه می کند، آنقدر روی یک حس خاص متمرکز می شود که اغلب نمی تواند روی کارهای دیگر تمرکز کند. بنابراین کودک نمی تواند انتظارات در مدرسه یا محل کار را برآورده کند.
-افراد بیش فعالی که بیش حسی را تجربه می کنند ممکن است نتوانند بر روی چیزی غیر از این حواس تمرکز کنند. آنها ممکن است تحریک پذیر، ناامید یا ناراحت باشند زیرا این احساس برای آنها ناخوشایند است. در برخی موارد افراد ممکن است پیراهن خود را بکشند، گوش های خود را ببندند یا اقدامات دیگری را انجام دهند تا این حواس را متوقف کنند.
-مشکلات حسی و اختلالات پردازش حسی در افراد مبتلا به بیش فعالی شایع است. اگرچه دانشمندان هنوز در حال تحقیق در مورد همبستگی دقیق هستند، تحقیقات نشان داده است که کودکان و بزرگسالان مبتلا به بیش فعالی بیشتر از افراد نوروتیپیک بیش حسی را تجربه می کنند.
مقاله های مرتبط
چگونه اتاق حسی برای کودک اوتیسم بسازیم؟
آیا مشکلات پردازش حسی ناتوانی یادگیری است؟