فلج مغزی در اثر رشد غیر طبیعی مغز یا آسیب به مغز در حال رشد ایجاد می شود که بر توانایی فرد برای کنترل عضله های خود تأثیر می گذارد. اختلال حرکتی شایع ترین مشکل مرتبط با بیماری فلج مغزی در دوران کودکی است. مشکلات حرکتی در کودکان فلج مغزی از یک راه رفتن غیر طبیعی تا ناتوانی در راه رفتن متغیر است. داروها، جراحی، کاردرمانی جسمی و تجهیزات تطبیقی می توانند تحرک و کیفیت زندگی کودکان مبتلا به فلج مغزی را بهبود بخشند. در این مطلب به بررسی فلج مغزی و مشکلات حرکتی آن و راهکارهایی برای بهبود این مسائل حرکتی و تعادلی می پردازیم.
چرا فلج مغزی بر تحرک تأثیر می گذارد؟
فلج مغزی گروهی از شرایط عصبی ناشی از رشد غیرطبیعی یا آسیب به مغز در دوران بارداری، تولد یا اوایل کودکی است. فلج مغزی باعث اختلال در تون و حرکت عضلانی می شود که منجر به اسپاستیک یا شل شدن عضلات، اختلال در رفلکس ها، هماهنگی ضعیف، حرکات غیرارادی، پوسچر نامناسب و اختلال در تعادل می شود. همه این مسائل بر نحوه حرکت یک فرد و اینکه بتواند از مکانی به مکان دیگر برود تأثیر می‌گذارد.
مسائل حرکتی بر اساس نوع فلج مغزی
هر فرد مبتلا به فلج مغزی متفاوت است و درجه و نوع ناتوانی بسیار متفاوت است. اکثر افراد مبتلا به فلج مغزی در تحرک، جابجایی یا رسیدن از یک موقعیت یا مکان به مکان دیگر مشکل دارند. اگرچه تفاوت های زیادی بین انواع فلج مغزی وجود دارد، اما برخی از مشکلات حرکتی رایج در انواع مختلف فلج مغزی دیده می شود.
شایع ترین نوع فلج مغزی اسپاستیک است که با تون بیش از حد عضلانی و حرکات اسپاستیک و تکان دهنده مشخص می شود. عضلات کوتاه، سفت و بیش از حد منقبض، کنترل حرکات را دشوار می کند. اگر عضلات پایین تنه را تحت تاثیر قرار دهد، این نوع فلج مغزی راه رفتن را نیز دشوار می کند و باعث راه رفتن تند و ناگهانی می شود.
در فلج مغزی دیس کینتیک، فرد با حرکات غیر ارادی عضلات دست و پنجه نرم می کند. تون عضلانی بین بیش از حد تا کم در نوسان است، به این معنی که حرکت و کنترل اندام ها چالش برانگیز است.
فلج مغزی آتاکسیک باعث حرکات لرزان و مشکل در حفظ تعادل می شود. هنگام راه رفتن، فرد مبتلا به این نوع فلج مغزی ممکن است برای حفظ تعادل نیاز داشته باشد پاها را به طور گسترده باز کند. این که تحرک چگونه تحت تأثیر قرار می گیرد به این بستگی دارد که کدام گروه عضلانی بیشتر تحت تأثیر قرار می گیرند و شدت آن چقدر است. با علائم عمدتاً در پاها، تحرک بیشتر یک مشکل می شود.
عملکرد مهارت های حرکتی درشت در فلج مغزی
سیستم طبقه‌بندی شدت فلج مغزی به توصیف محدودیت‌ها و توانایی‌های فرد از نظر تحرک کمک می‌کند. این سیستم طبقه‌بندی عملکرد مهارت های حرکتی درشت یا GMFCS نامیده می‌شود و پنج سطح تحرک را توصیف می‌کند:
۱. سطح یک کسی را توصیف می کند که می تواند بدون محدودیت راه برود.
۲. سطح دو به این معنی است که فرد می تواند راه برود، اما با برخی محدودیت ها حرکت می کند.
۳. سطح سه به این معنی است که فرد می تواند راه برود اما به یک وسیله کمکی مانند واکر یا عصا نیاز دارد.
۴. در سطح چهار فرد ممکن است با یک صندلی چرخدار خودران حرکت داشته باشد.
۵. در سطح پنج تحرک فرد تنها با ویلچری که توسط شخص دیگری اداره می شود امکان پذیر است.
ارزیابی تحرک کودکان فلج مغزی
اگر کودکی مبتلا به فلج مغزی دارید، به احتمال زیاد درجاتی از مشکلات حرکتی خواهد داشت. برای کمک به آنها برای غلبه بر این محدودیت ها، ارزیابی تحرک فعلی آنها ضروری است. این ارزیابی به متخصصان توانایی ها و محدودیت های آنها را می گوید و اینکه چه نوع درمان، توانبخشی یا وسایل تطبیقی باعث بهبود تحرک می شود. ارزیابی یا تجزیه و تحلیل راه رفتن تکنیک معمولی برای ارزیابی نحوه راه رفتن کودک و محدودیت هاست. این یک نوع ارزیابی گسترده است که به پزشکان کمک می کند تشخیص دهند که بیمار چگونه راه می رود. درک علل زمینه ای راه رفتن نامناسب به متخصصان این امکان را می دهد تا راه هایی برای اصلاح آن بیابند.
ارزیابی به مواردی مانند قدرت، تون عضلانی، رفلکس ها، دامنه حرکت، تعادل و موارد دیگر می پردازد.
عمل جراحی برای فلج مغزی
جراحی اگرچه رایج نیست، اما ممکن است گزینه‌ای برای بهبود تحرک در بیمار مبتلا به فلج مغزی باشد. همه چیز به شدت موضوع، علت آن و سن کودک بستگی دارد. فلج مغزی هرگز قابل درمان نیست، اما جراحی برای ترمیم بدشکلی در پاها می‌تواند به کودک کمک کند راحت‌تر حرکت کند و به سطح بالاتری از استقلال برسد. جراحی برای افزایش طول عضلات و تاندون‌های کوتاه می‌تواند به بهبود تحرک و کاهش اسپاستیسیتی و درد کمک کند.
کاردرمانی جسمی برای فلج مغزی
یک درمان استاندارد برای مشکلات حرکتی که هر فرد مبتلا به فلج مغزی می تواند از آن بهره مند شود، کاردرمانی جسمی است. یک متخصص کاردرمانی می تواند به بیماران کمک کند تا اهداف حرکتی خود را تعیین کنند مانند توانایی راه رفتن با یک وسیله کمکی، راه رفتن با درد کمتر یا داشتن تعادل بهتر و سپس به طور منظم با آنها کار کنند تا به این اهداف برسند. درمان کاردرمانی در فلج مغزی با تقویت عضلات، بهبود هماهنگی، بهبود تعادل و افزایش انعطاف پذیری به تحرک کمک می کند. تمرینات، تجهیزات انطباقی، کشش و سایر فعالیت‌ها در کار درمانی برای دستیابی به این اهداف مورد استفاده قرار می‌گیرند و به کودکان استقلال، عملکرد فیزیکی و در نهایت تحرک بیشتر می‌دهند.
داروها برای فلج مغزی
برخی از داروها نیز ممکن است با هدف قرار دادن مشکلات اساسی عضلات، به تسکین علائم خاص فلج مغزی کمک کنند. شل‌کننده‌های عضلانی معمولاً برای فلج مغزی استفاده می‌شوند، زیرا اسپاستیسیته عضلانی را کاهش می‌دهند، که مانعی برای تحرک بهتر است. دیازپام، باکلوفن و سایرین سفتی و انقباض ماهیچه ها را کاهش می دهند و به فرد اجازه می دهند راحت تر و به نرمی حرکت کند. ممکن است عوارض جانبی از جمله خواب آلودگی، ضعف، اسهال و حالت تهوع وجود داشته باشد.
دستگاه های کمکی برای فلج مغزی
علاوه بر درمان و سایر استراتژی‌ها برای بهبود تحرک، دستگاه‌هایی که به افراد در راه رفتن کمک می‌کنند می‌توانند مفید باشند. عصا و واکر به کودکانی که راه رفتن آنها نامناسب است یا تعادل خوبی ندارند کمک می کند. برای کسانی که اصلا نمی توانند راه بروند یا فقط با درد یا سختی زیاد راه می روند، ویلچر می تواند به طور قابل توجهی توانایی دور زدن و تحرک را افزایش دهد.
تحرک یکی از شایع ترین مسائل مرتبط با فلج مغزی است. کودک مبتلا به این وضعیت باید نوع و میزان مشکلات حرکتی مورد ارزیابی قرار گیرد و والدین باید گزینه هایی برای بهبود تحرک فرزندشان در اختیار داشته باشند. اگر چه این بیماری قابل درمان نیست، اما انجام اقداماتی برای دسترسی بیشتر به حرکت می تواند به کودکان کمک کند تا به بهترین نتایج ممکن برای عملکرد و استقلال برسند، بنابراین همین حالا با مرکز تخصصی درمان فلج مغزی جهت دریافت مشاوره در خصوص مشکلات حرکتی تماس حاصل فرمایید.
مقاله های مرتبط
آیا فلج مغزی قابل پیشگیری است؟
نیاز های غذایی در کودکان فلج مغزی
بهترین دکتر متخصص فلج مغزی کودکان
مواردیکه در مورد فلج مغزی باید بدانیم؟
نحوه مراقبت از کودکان مبتلا به فلج مغزی
کاردرمانی برای بزرگسالان مبتلا به فلج مغزی
آیا کودکان مبتلا به فلج مغزی می توانند راه بروند؟
چگونه گفتار درمانی به کودکان سی پی کمک می کند؟
فلج مغزی:محققان شواهدی از دلایل ژنتیکی را کشف کردند.
استعمال سیگار توسط مادر در دوران بارداری ممکن است منجر به فلج مغزی در فرزندان شود.