معیارهای تشخیصی بیش فعالی – گفتاردرمانی و کاردرمانی حسینی سیانکی

تصمیم گیری در مورد اینکه آیا کودک مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی است یا خیر، فرآیندی چندین مرحله ای است. این صفحه به شما یک نمای کلی از معیارهای تشخیصی بیش فعالی براساس مقیاس (DSM-5) می دهد. هیچ آزمایش واحدی برای تشخیص اختلال نقص توجه و بیش فعالی وجود ندارد و بسیاری از مشکلات دیگر مانند اختلالات خواب، اضطراب، افسردگی و انواع خاصی از ناتوانی های یادگیری می توانند علائم مشابهی داشته باشند. در این مطلب به بررسی معیارهای تشخیصی بیش فعالی براساس مقیاس (DSM-5) خواهیم پرداخت.

اگر نگران اختلال نقص توجه و بیش فعالی در فرزندتان هستید، اولین قدم این است که با دکتر متخصص بیش فعالی صحبت کنید تا بفهمید آیا علائم با تشخیص مطابقت دارد یا خیر. تشخیص را می توان توسط یک متخصص سلامت و روان، مانند یک روانشناس یا روانپزشک یا توسط یک ارائه دهنده مراقبت های اولیه مانند یک متخصص اطفال انجام داد.

آکادمی اطفال آمریکا توصیه می کند که متخصص بیش فعالی کودکان از والدین، معلمان و سایر بزرگسالانی که از کودک مراقبت می کنند در مورد رفتار کودک در محیط های مختلف مانند خانه، مدرسه یا با همسالان، سوال کنند. در مورد توصیه ها بیشتر بخوانید. متخصص بیش فعالی کودکان همچنین باید تعیین کند که آیا کودک بیماری دیگری دارد که می تواند علائم را بهتر توضیح دهد یا همزمان با ADHD رخ می دهد. درباره سایر نگرانی ها و شرایط بیشتر بخوانید.

بیش فعالی چگونه تشخیص داده می شود؟

دکتر متخصص بیش فعالی از دستورالعمل های موجود در راهنمای تشخیصی و آماری انجمن روانپزشکی آمریکا، ویرایش پنجم (DSM-5) برای کمک به تشخیص اختلال نقص توجه و بیش فعالی استفاده می کنند. این استاندارد تشخیصی کمک می کند تا اطمینان حاصل شود که افراد به طور مناسب با ADHD تشخیص داده شده و درمان می شوند. استفاده از استاندارد یکسان در جوامع همچنین می تواند به تعیین تعداد کودکان مبتلا به ADHD کمک کند و اینکه چگونه سلامت عمومی تحت تأثیر این وضعیت قرار می گیرد.

معیارهای تشخیصی DSM-5 برای اختلال نقص توجه و بیش فعالی

افراد مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی یک الگوی مداوم از بی توجهی و یا بیش فعالی-تکانشگری را نشان می دهند که در عملکرد یا رشد اختلال ایجاد می کند:

۱. نقص توجه: شش نشانه یا بیشتر از موارد ذیل برای کودکان تا سن ۱۶ سال یا پنج نشانه یا بیشتر برای نوجوانان ۱۷ سال، بالاتر و بزرگسالان برای تشخیص مد نظر است. علائم بی توجهی حداقل ۶ ماه است که وجود دارد و برای سطح رشد نامناسب است:

-اغلب به جزئیات توجه نمی کند یا در کارهای مدرسه، محل کار یا سایر فعالیت ها اشتباه می کند.

-اغلب در حفظ توجه به وظایف یا فعالیت های بازی مشکل دارد.

-اغلب به نظر می رسد وقتی مستقیماً با او صحبت می شود، گوش نمی دهد.

-اغلب دستورالعمل‌ها را دنبال نمی‌کند و در انجام تکالیف مدرسه، کارهای روزمره یا وظایف در محل کار شکست می‌خورد (مثلاً تمرکز خود را از دست می‌دهد).

-اغلب در سازماندهی وظایف و فعالیت ها مشکل دارد.

-اغلب از انجام کارهایی که نیاز به تلاش ذهنی در مدت زمان طولانی دارند (مانند تکالیف مدرسه یا تکالیف خانه) اجتناب می کند، دوست ندارد یا تمایلی ندارد.

-اغلب چیزهای لازم برای کارها و فعالیت ها را گم می کند (مانند وسایل مدرسه، مداد، کتاب، ابزار، کیف پول، کلید، کاغذبازی، عینک، تلفن همراه)

-اغلب به راحتی حواسش پرت می شود.

-اغلب در فعالیت های روزانه فراموشکار است.

۲. بیش فعالی و تکانشگری: شش نشانه یا بیشتر بیش فعالی-تکانشگری برای کودکان تا سن ۱۶ سال یا پنج نشانه یا بیشتر برای نوجوانان ۱۷ سال، بالاتر و بزرگسالان برای تشخیص مد نظر است. علائم بیش فعالی-تکانشگری حداقل به مدت ۶ ماه وجود داشته است به حدی که مخل و مخرب باشد و برای سطح رشد فرد نامناسب است:

-اغلب در دست ها یا پاهای خود بی قراری دارد یا ضربه می زند یا روی صندلی تکان می خورد.

-اغلب در شرایطی که انتظار می رود روی صندلی بنشیند، صندلی را ترک می کند.

-اغلب در موقعیت هایی که مناسب نیست می دود یا بالا می رود (نوجوانان یا بزرگسالان ممکن است محدود به احساس بی قراری باشند).

-اغلب نمی توانند بی سر و صدا بازی کنند یا در فعالیت های اوقات فراغت شرکت کنند.

-اغلب «در حال حرکت» طوری عمل می کند که گویی «با یک موتور هدایت می شود»

-اغلب بیش از حد صحبت می کند.

-اغلب قبل از اینکه یک سوال کامل شود به سوال پاسخ می دهد.

-اغلب در انتظار نوبت خود مشکل دارد.

-اغلب صحبت های دیگران را قطع می کند یا به آنها نفوذ می کند (مثلاً وارد مکالمات یا بازی ها می شود)

علاوه بر این، شرایط زیر باید رعایت شود:

-چندین علامت نقص توجه یا بیش فعالی-تکانشی قبل از ۱۲ سالگی وجود داشته باشد.

-چندین علامت در دو یا چند موقعیت وجود دارد (مانند خانه، مدرسه یا محل کار، با دوستان یا اقوام، در فعالیت‌های دیگر)

-شواهد روشنی وجود دارد که نشان می دهد این علائم در عملکرد اجتماعی، مدرسه یا کار اختلال ایجاد می کند یا کیفیت آن را کاهش می دهد.

-علائم با یک اختلال روانی دیگر (مانند اختلال خلقی، اختلال اضطراب، اختلال تجزیه ای یا اختلال شخصیت) بهتر توضیح داده نمی شوند. علائم فقط در طول دوره اسکیزوفرنی یا اختلال روان پریشی دیگر رخ نمی دهد.

بر اساس انواع علائم، سه نوع اختلال نقص توجه و بیش فعالی می تواند رخ دهد:

-نوع ترکیبی: اگر علائم کافی از هر دو معیار نقص توجه و بیش فعالی-تکانشگری در ۶ ماه گذشته وجود داشته باشد.

-عمدتاً بی توجه: اگر علائم کافی بی توجهی، اما نه بیش فعالی-تکانشگری، در شش ماه گذشته وجود داشته باشد.

-عمدتاً بیش فعال-تکانشگر: اگر علائم کافی بیش فعالی-تکانشگری، اما نه بی توجهی، در شش ماه گذشته وجود داشته باشد.

از آنجا که علائم ممکن است در طول زمان تغییر کنند، ممکن است تظاهر نیز در طول زمان تغییر کند.

تشخیص اختلال نقص توجه و بیش فعالی در بزرگسالان

اختلال بیش فعالی اغلب تا بزرگسالی ادامه دارد. برای تشخیص ADHD در بزرگسالان و نوجوانان ۱۷ ساله یا بیشتر، تنها ۵ علامت به جای ۶ علامت مورد نیاز برای کودکان کوچکتر مورد نیاز است. علائم ممکن است در سنین بالاتر متفاوت به نظر برسند. به عنوان مثال در بزرگسالان، بیش فعالی ممکن است به عنوان بی قراری شدید یا خسته کردن دیگران با فعالیت خود ظاهر شود.

برای اطلاعات بیشتر در مورد تشخیص و درمان در طول عمر، لطفاً از وب‌سایت‌های مرکز تخصصی درمان بیش فعالی بازدید کنید.

Reference

American Psychiatric Association: Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 5th edition. Arlington, VA., American Psychiatric Association, 2013.

مقاله های مرتبط

آینده کودکان بیش فعال

بیش فعالی یا نقص توجه

توجه و تمرکز و انواع توجه

کاردرمانی در نقص توجه

درمان بیش فعالی در کودکان

اگر بیش فعالی درمان نشود!

علائم بیش فعالی در کودکان

تست بیش فعالی در کودکان

ماساژ درمانی برای بیش فعالی

کاردرمانی در بیش فعالی کودکان

گفتاردرمانی در بیش فعالی کودکان