علائم هشدار دهنده بیش فعالی – گفتاردرمانی و کاردرمانی حسینی سیانکی

حسینی سیانکی می گوید: “همه مشکلات کوچکتر می شوند اگر از آنها طفره نروید بلکه با آنها مقابله کنید.” این مطمئناً در مورد شناسایی زودهنگام اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) صادق است. شناسایی زودهنگام بیش فعالی می تواند به مداخله زودتر و در نتیجه بهترین نتایج منجر شود. بیش فعالی یک اختلال عصبی رشدی شناخته شده است. این اختلال ۳ تا ۵ درصد از کودکان در سراسر جهان را تحت تاثیر قرار می دهد. مانند بسیاری از اختلالات عصبی رشدی، بیش فعالی در پسران در مقایسه با دختران شایع‌تر است. این نیز به این دلیل است که پسرها تمایل دارند رفتارهای پرخاشگرانه و بیرونی بیشتری از خود نشان دهند که شناسایی آنها آسان تر است. در مقابل دختران تمایل بیشتری به نشان دادن رفتارهای بی توجه و درونی دارند. در این مطلب به بررسی علائم هشدار دهنده بیش فعالی می پردازیم.

بیش فعالی ناشی از عدم تعادل ژنتیکی متابولیسم کاتکول آمین در مغز پیشانی است. عوامل محیطی مختلف نقش ثانویه در ایجاد اختلال بیش فعالی دارند.

چرا تشخیص زودهنگام بیش فعالی مهم است؟

افراد مبتلا به بیش فعالی، به خصوص اگر تشخیص داده نشده و درمان نشوند، دارای میزان بالایی از عزت نفس پایین، خلق پایین، افسردگی و اضطراب هستند. مشکلات توجه آنها می تواند منجر به شکست تدریجی مدرسه شود که منجر به نتایج ضعیف در تحصیل و در نهایت اشتغال آنها شود. افراد مبتلا به بیش فعالی درمان نشده در معرض خطر آسیب دیدگی، درگیر شدن در تصادفات و تخلفات رانندگی هستند. رفتارهای تکانشی آن‌ها می‌تواند منجر به سوء مصرف مواد مخدر و الکل، تهاجم و یافتن خود در سمت اشتباه قانون شود. این نتایج همه قابل اجتناب هستند.

علاوه بر این تعلیم و تربیت کودکان مبتلا به بیش فعالی دشوار است. آنها در معرض مشکلات آموزشی، رفتاری و عاطفی هستند. به عنوان یک قاعده کلی هر چه اختلال یا علائم شدیدتر باشد، بیش فعالی زودتر تشخیص داده می شود. از این رو تعداد قابل توجهی از افراد مبتلا به بیش فعالی خفیف، به ویژه کودکانی که بدون بیش فعالی بی توجه هستند، از دریافت نوع کمک و حمایت مناسب غافل می شوند. اکنون یک پایگاه شواهد گسترده برای نشان دادن مزایای شناسایی زودهنگام و درمان برای به حداقل رساندن آسیب ها و اثرات بیش فعالی وجود دارد.

در این مقاله برخی از علائم هشدار دهنده بیش فعالی یا نکاتی را که والدین و معلمان می توانند به آنها توجه کنند را فهرست کرده ایم.

علائم هشدار دهنده بیش فعالی چیست؟

بیش فعالی یک وضعیت عصبی-رشدی با سه دسته علائم اصلی شامل بی توجهی، بیش فعالی و تکانشگری است. والدین، مراقبان یا معلمان ممکن است متوجه علائم ذکر شده در زیر شوند.

۱. نقص توجهی می تواند به صورت زیر نمایش داده شود:

-عدم توجه دقیق به جزئیات

-وقتی در یک فعالیت یا کلاس مشغول به کار هستید به نظر می رسد خیال بافی می کند.

-مرتکب اشتباهات بی دقتی در تکالیف مدرسه و سایر فعالیت ها می شوید.

-به نظر می رسد که به آنچه گفته می شود گوش نمی دهد.

-مشکل در سازماندهی وسایل و وظایف

-مشکل در آماده شدن برای رفتن به خارج از منزل یا مدرسه

-بیزاری از کارهایی که نیاز به توجه مداوم دارند به عنوان مثال تکالیف شب

-تلاش می کنند تا ذهن خود را برای مدت طولانی روی کار یا بازی نگه دارند.

-اغلب گم کردن چیزهایی به عنوان مثال مداد، کتاب، اسباب بازی و تکالیف

-به راحتی توسط صداها یا محرک های نامرتبط حواسش پرت می شود.

-در فعالیت های روزانه به عنوان مثال کارهای خانه یا مشق شب فراموشکار است.

-به راحتی به طرف محرک های دیگر حواسش پرت می شود.

-نیاز به دستورالعمل های مکرر

۲. بیش فعالی می تواند به صورت زیر ظاهر شود:

-بی قراری بیش از حد با دست یا پا

-مشکل در نشستن و تکان خوردن نامتناسب روی صندلی

-مشکل در نشستن و از این رو بلند شدن و حرکت در کلاس

-پر سر و صدا در بازی

-مشکل در درگیر شدن بی سر و صدا در بازی یا فعالیت های اوقات فراغت

-رفتار کردن به گونه ای که گویی «با یک موتور هدایت می شود»

-به نظر می رسد “همیشه در حال حرکت” یا به طور مداوم در حال حرکت هستند.

-دویدن بیش از حد به اطراف یا بالا رفتن

-تلاش برای شروع پروژه ها یا وظایف

-بی قرار

-می تواند نامنظم به نظر برسد.

-مشکل در ایجاد دوستی

-در حفظ دوستان مشکل دارد.

-می تواند سلطه جو ظاهر شود.

-برای فعالیت های گروهی یا ورزش های تیمی انتخاب نمی شود.

-رد شدن از طرف همسالان یا دعوت نشدن به بازی یا مهمانی

۳. تکانشگری ممکن است به صورت زیر ظاهر شود:

-دشواری در انتظار نوبت

-قبل از بیان کامل سؤال، پاسخ‌ می دهد.

-قطع کردن مکالمات

-به راحتی هیجان زده و به سختی آرام می شود.

-حرف زدن زیاد

-دخالت در بازی ها یا فعالیت های دیگران

-راضی کردن یا سرگرم کردن سخت است.

-حرف زدن خارج از نوبت

-می تواند عصبانی و پرخاشگر باشد.

-ممکن است دیگران را تهدید کرده یا بترساند.

-انزوای اجتماعی یا فقدان دوستی خوب

-قلدری یا زورگویی

برای اینکه کودک مبتلا به بیش فعالی تشخیص داده شود، معیارهای خاصی وجود دارد که باید مطابق با DSM-5 (APA، ایالات متحده آمریکا) یا طبقه‌بندی بین‌المللی بیماری‌های WHO رعایت شوند. به عنوان مثال معیارهای تشخیصی توصیه می کنند که مشکلات در حوزه بی توجهی، بیش فعالی و تکانشگری باشد.

-در محیط‌های مختلف مانند خانه و مدرسه اتفاق می‌افتد.

-اغلب رخ می دهد.

-در سالهای اولیه زندگی یا دبستان ظاهر می شود.

-حداقل علائم شش ماه حاضر باشد.

-یادگیری، فعالیت های اجتماعی یا فوق برنامه کودک را مختل می کند.

-در غیاب سایر شرایطی که شبیه به بیش فعالی هستند یا به عنوان بیش فعالی ظاهر می شوند.

چگونه بیش فعالی بر کودک، خانواده و دوستان تأثیر می گذارد؟

بیش فعالی می تواند کودک، خانواده و دوستانش را به طرق مختلفی تحت تاثیر قرار دهد. مشکل کودک در توجه می تواند منجر به پیشرفت نامطلوب در یادگیری و پیشرفت تحصیلی شود. رفتارهای بیش فعالی می تواند شرکت در فعالیت های گروهی و ورزش های گروهی را برای کودک دشوار کند. این رفتارهای بیش فعالی همچنین حفظ دوستی ها را دشوار می کند و می تواند باعث طردشدن از طرف همسالان شود.

علاوه بر این رفتار ناسازگار کودک می تواند بار مهمی بر روابط والدین و روابط معلم و همسالان باشد. فقدان یک «برچسب پزشکی» بیش فعالی برای کودک می‌تواند منجر به «برچسب‌های اجتماعی» مختلف به کودک یا والدین شود به عنوان مثال «فرزند مشکل دار»، «والدین فقیر» یا «خانواده دشوار» همه اینها می تواند منجر به انزوای اجتماعی و طرد شدن از رویدادهایی مانند جشن تولد شود.

در نتیجه ممکن است کودک یا خانواده او عزت نفس پایین، استرس، خلق و خوی پایین، اضطراب و افسردگی داشته باشند. اینها ممکن است کودک را به زورگویی یا قلدری و والدینش را به جدایی یا طلاق سوق دهد. این نتایج قابل اجتناب بر اشتغال والدین و درآمد خانواده تأثیر می گذارد. آنها همچنین می توانند به آموزش نامطلوب و نتایج ضعیف زندگی برای کودک منجر شوند.

اگر مشکوک هستید که فرزندتان بیش فعالی دارد چه باید کرد؟

اولین کاری که باید انجام دهید این است که وحشت نکنید. بعد نگرانی های خود را با معلم کلاس فرزندتان یا دستیار آموزشی کودک در میان بگذارید. همچنین می توانید با دکتر متخصص بیش فعالی در مورد نگرانی های خود صحبت کنید. سپس باید تمام اطلاعاتی را که ممکن است در مورد فرزندتان دارید جمع آوری کنید (مثلاً گزارش های پیش دبستانی یا مدرسه، و هر گونه سوابق سلامتی یا رشدی دیگر) و آن را در قرار ملاقات خود با متخصص در میان بگذارید.

پزشک متخصص یک ارزیابی جامع از رشد عصبی انجام می‌دهد و یک برنامه مدیریت فردی طراحی می‌کند. این طرح بر روی نقاط قوت فرزند شما ساخته می شود و نیازهای منحصر به فرد او را برطرف می کند. اقدامات غیرپزشکی مختلفی مانند مداخلات رفتاری، آموزشی و محیطی را می توان برای رسیدگی به رفتارهای بیش فعالی اجرا کرد. اگر این اقدامات غیرپزشکی برای رسیدگی به تمام رفتارهای بیش فعالی کودک ناکافی باشد، چندین مداخله پزشکی برای رسیدگی به بیش فعالی در دسترس است.

همانطور که در بالا می بینید، شناسایی علائم هشدار بیش فعالی بسیار مهم است. انجام این کار کودک را قادر می سازد تا از پتانسیل کامل خود استفاده کند.

References:

Gada S. Community Paediatrics. Oxford Specialist Handbook in Paediatrics. Oxford University Press. ISBN 978 0 19 969695 6. Published Sept 2012.
Attention Deficit Hyperactivity Disorder: Diagnosis and Management. NICE Guideline, NG87. Published Mar 2018.
Krull KR, Augustyn M, Torchia MM. Attention deficit hyperactivity disorder in children and adolescents: Clinical features and diagnosis, UpToDate. Accessed Jan 2020.
Posner J, Polanczyk GV, Sonuga-Barke E. Attention-deficit hyperactivity disorder. Lancet, 2020. Volume 395, Issue 10222, Pages 450-462, Elsevier Ltd.

مقاله های مرتبط

آینده کودکان بیش فعال

بیش فعالی یا نقص توجه

توجه و تمرکز و انواع توجه

کاردرمانی در نقص توجه

درمان بیش فعالی در کودکان

اگر بیش فعالی درمان نشود!

علائم بیش فعالی در کودکان

تست بیش فعالی در کودکان

ماساژ درمانی برای بیش فعالی

کاردرمانی در بیش فعالی کودکان

گفتاردرمانی در بیش فعالی کودکان