دیسکالکولیا یک اختلال یادگیری است که بر توانایی فرد در انجام ریاضی تأثیر می گذارد. درست مانند نارساخوانی که بخش هایی از مغز را که مربوط به خواندن است مختل می کند، دیسکالکولیا نیز بر نواحی مغزی تأثیر می گذارد که مهارت ها و درک مربوط به ریاضی و اعداد را کنترل می کنند. علائم این عارضه معمولاً در دوران کودکی ظاهر می‌شود، اما بزرگسالان ممکن است بدون اینکه بدانند دیسکالکلولیا داشته باشند.

دیسکالکلیا چیست؟

دیسکالکولیا یک اختلال یادگیری ریاضی است که بر توانایی فرد در درک اطلاعات و ریاضیات مبتنی بر عدد تأثیر می گذارد. افرادی که دچار اختلال حساب هستند با اعداد و ریاضیات دست و پنجه نرم می کنند زیرا مغز آنها مفاهیم مرتبط با ریاضی را مانند مغز افراد بدون این اختلال پردازش نمی کند. با این حال مبارزات آنها به این معنا نیست که آنها نسبت به افرادی که دیسکلکولیا ندارند، هوش کمتری داشته یا کم توان هستند.

علائم این اختلال معمولا در دوران کودکی ظاهر می شود، به خصوص زمانی که کودکان یاد می گیرند که چگونه ریاضیات اولیه را انجام دهند. با این حال بسیاری از بزرگسالان دیسکالولیا دارند و آن را نمی دانند. افرادی که اختلال ریاضی دارند معمولاً زمانی که مجبور به انجام ریاضیات هستند با مشکلات سلامت روانی مانند اضطراب، افسردگی و سایر احساسات دشوار روبرو می شوند.

همچنین نوعی اختلال یادگیری ریاضی وجود دارد که بعداً در زندگی ظاهر می شود. این شکل اکتسابی اختلال یادگیری ریاضی می تواند در هر سنی اتفاق بیفتد. این معمولاً به دلایل دیگری مانند یک وضعیت پزشکی اتفاق می‌افتد.

تفاوت بین نارساخوانی و اختلال یادگیری ریاضی چیست؟

نارساخوانی و اختلال یادگیری ریاضی هر دو از اختلالات یادگیری هستند، اما تفاوت های اساسی با هم دارند. به طور کلی، این دو به صورت زیر تقسیم می شوند:

-اختلال حساب: این اختلال یادگیری بر توانایی فرد در انجام ریاضی تأثیر می گذارد.

–نارساخوانی: این اختلال یادگیری بر توانایی فرد در خواندن تأثیر می گذارد.

در حالی که آنها متفاوت هستند، اما این دو بیماری در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی انجمن روانپزشکی آمریکا، ویرایش پنجم (DSM-5) تحت یک تشخیص “اختلال یادگیری خاص” قرار می گیرند. همچنین این امکان وجود دارد که افراد هم دیسکالکولیا و هم نارساخوانی داشته باشند.

دیسکالکولیا چه کسانی را تحت تاثیر قرار می دهد؟

دیسکالکلولیا ممکن است برای هر کسی اتفاق بیفتد، اما معمولا زمانی که کودکان در چند سال اول دبستان هستند (بین ۶ تا ۹ سالگی) توجه را جلب می کند.

دیسکالکولیا چقدر شایع است؟

دیسکالکلولیا ناشایع اما گسترده است. کارشناسان تخمین می زنند که این بیماری بین ۳ تا ۷ درصد از مردم در سراسر جهان را تحت تاثیر قرار می دهد.

دیسکالکولیا چگونه بر مغز من تأثیر می گذارد؟

افرادی که دیسکالکولیا دارند نورودایورجنت تنوع (عصبی) هستند. نورودایورجنت اصطلاحی است که توضیح می دهد چگونه هیچ دو نفر مغز یکسانی ندارند و مغز همه به روشی کاملا منحصر به فرد شکل می گیرد و رشد می کند. برای افراد مبتلا به دیسکالکلولیا، این بدان معناست که مغز آنها متفاوت از مغز فردی است که اختلالات یا شرایطی ندارد که بر عملکرد مغز آنها تأثیر بگذارد.

حل یک مسئله ریاضی مانند “۲+۲ =؟” ممکن است ساده به نظر برسد، اما برای انجام آن نیاز به چندین مهارت مختلف و مناطقی از مغز که آنها را مدیریت می‌ کند، دارد. برخی از آنها عبارتند از:

-پردازش بصری: چشمان شما کل مسئله ریاضی را می بیند و اجزا را برای پردازش به مغز شما می فرستد.

-حافظه کوتاه مدت: شما از حافظه کوتاه مدت خود استفاده می کنید تا در حین کار بر روی آن، جزئیات مسئله ریاضی را حفظ کنید. به عنوان مثال شامل مقادیر اعداد، نمادها و ترتیب ظاهر شدن آنها می باشد.

-زبان: شما از این قسمت مغز خود برای ترجمه نمادهای مسئله ریاضی به معنای آن نمادها استفاده می کنید. به این ترتیب می دانید که علامت مثبت، علامت مساوی و علامت سوال در این زمینه به چه معناست.

-حافظه بلند مدت: شما به این نوع حافظه دسترسی دارید تا فرآیند حل یک مسئله ریاضی را به خاطر بسپارید. در این حالت مغز شما بر اساس علامت مثبت و علامت مساوی تشخیص می دهد که این یک مشکل جمع است.

-درک مقادیر و کمیت ها: مغز شما نماد “۲” را به این درک که نشان دهنده یک مقدار یا کمیت خاص است ترجمه می کند. کودکان معمولاً این اصل را با مثال هایی مانند میوه ها یا حیوانات می آموزند.

-محاسبه: این فرآیند همه موارد فوق را متحد می کند و به شما کمک می کند آن ۲+۲=۴ را حل کنید.

برای یک فرد نوروتیپیک، تمام فرآیندهای فوق همانطور که انتظار می رود کار می کنند. بسته به شدت مورد آنها، افراد مبتلا به دیسکالکلولیا ممکن است با بخش‌های خاصی از این روند دست و پنجه نرم کنند.

علائم و علل

علائم دیسکالکولیا چیست؟

علائم دیسکالکولیا به این بستگی دارد که فرد با کدام بخش از فرآیند بیشتر دست و پنجه نرم می کند. همچنین می‌ تواند به سن فرد و موقعیت‌هایی که اغلب با آن‌ها مواجه می‌شود بستگی داشته باشد.

کودکان خردسال (تا سطح پیش از مهدکودک و مهدکودک)

برای کودکان بسیار کوچک، شایع ترین علائم شامل مشکلات زیر است:

-شمارش به بالا

-اتصال یک عدد به این تعداد از یک شی (مثلاً اتصال عدد ۴ به این تعداد تیله در مقابل آنها).

-شناخت اعداد و نمادهای ریاضی

-سازماندهی اعداد مانند بزرگترین به کوچکترین یا اولین تا آخرین

-تشخیص و استفاده از خطوط اعداد

-یادگیری با استفاده از پول (مانند سکه یا اسکناس)

کودکان در سن مدرسه (ابتدایی/کلاس/دبستان)

هنگامی که کودکان در حدود سن ۶ سالگی مدرسه را شروع می کنند، علائم دیسکالکولیا اغلب توجه را به خود جلب می کند. برای این کودکان، علائم شامل مشکلات زیر است:

-شمردن روی انگشتان با اعداد کوچک (مخصوصا در سنی که غیرضروری به نظر می رسد).

-شناسایی مقادیر کمی از اقلام فقط با نگاه کردن (به نظر می رسد باید هر کدام را یکی یکی بشمارید).

-انجام محاسبات ساده از روی حافظه

-حفظ جداول ضرب

-تشخیص همان مسئله ریاضی زمانی که ترتیب اعداد یا نمادها تغییر می کند (مقابله برای درک اینکه ۱+۷=۸ همان ۸=۷+۱ است).

-درک مشکلات کلمه یا نمادهای پیشرفته تر (مانند > به معنای “بیشتر از” یا < به معنای “کمتر از”).

-سازماندهی اعداد بر اساس مقیاس (۱۰s، ۱۰۰s، ۱۰۰۰s) یا رقم اعشار (۰٫۱، ۰٫۰۱، ۰٫۰۰۱).

نوجوانان (دوره متوسطه یا دبیرستان) و بزرگسالان

علائم در نوجوانان و بزرگسالان اغلب شبیه به مشکل با موارد زیر است:

-شمارش معکوس

-حل مشکلات کلمه

-برای حل آنها مشکلات را به چند مرحله تقسیم کنید.

-اقلام اندازه گیری

-اندازه گیری مقادیر (مانند دستور العمل های پخت و پز).

-استفاده از پول (سکه و اسکناس) برای پرداخت اقلام، مبادله صورتحساب با سکه (و بالعکس) و ایجاد پول

-درک و تبدیل کسرها

علائم عاطفی

علاوه بر علائمی که مستقیماً به توانایی فرد در انجام ریاضی مربوط می شود، افراد مبتلا به دیسکالکلولیا ممکن است هنگام مواجهه با موقعیت هایی که ریاضی ضروری است علائم عاطفی نشان دهند. این علائم عاطفی اغلب عبارتند از:

-اضطراب (از جمله اضطراب امتحان) یا حتی وحشت

-تحریک، عصبانیت یا پرخاشگری (مانند عصبانیت در کودکان کوچکتر)

-ترس (از جمله ترس یا حتی فوبیا از رفتن به مدرسه)

-علائم فیزیکی هر یک از موارد فوق (تهوع و استفراغ، تعریق، معده درد و غیره)

چه چیزی باعث دیسکالکلیا می شود؟

در بیشتر موارد به ویژه در کودکان، متخصصان نمی دانند چرا دیسکالکولیا رخ می دهد. شواهدی وجود دارد که نشان می ‌دهد اختلالات یادگیری – از جمله دیسکالکولیا – ممکن است در خانواده‌ها ایجاد شود. با این حال تحقیقات بیشتری برای تأیید این موضوع ضروری است.

کارشناسان می‌دانند که افراد مبتلا به دیسکالکلولیا بیشتر در برخی از نواحی مغزشان تفاوت‌های خاصی دارند. به نظر می رسد این تفاوت ها نشان دهنده رشد کمتر و ارتباطات کمتر بین سلول های مغز در آن مناطق است. نواحی آسیب‌دیده، مناطقی هستند که مغز شما هنگام انجام هر کاری که شامل اعداد و محاسبات است، استفاده می‌کند. با این حال کارشناسان نمی‌دانند چرا این تفاوت‌ها رخ می‌دهند و چگونه بر علائم این اختلال تأثیر می‌گذارند.

شرایط مرتبط با اختلال یادگیری ریاضی

دیسکالکولیا اغلب در کنار سایر شرایط رخ می دهد. اگرچه اینها علت نیستند، اما می توانند سرنخی برای کمک به ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی در تشخیص دیسکالکلولیا باشند. شرایطی که اغلب در کنار اختلال حسابی اتفاق می افتد عبارتند از:

-اختلال بیش فعالی کمبود توجه (ADHD).

-نارساخوانی، دیسگرافی یا اختلالات یادگیری غیرکلامی

–انواع اختلال پردازش حسی

-اختلال طیف اوتیسم

افراد مبتلا به دیسکالکولیا نیز در معرض خطر بیشتری برای اختلالات سلامت روان هستند. کارشناسان نمی‌دانند که به دلیل ابتلای یک فرد به دیسکالکلولیا، احتمال وقوع این موارد بیشتر است یا خیر، اما اینها هنوز هم عوامل مهمی هستند که ارائه متخصص اختلال یادگیری هنگام تشخیص و توصیه درمان در نظر می‌گیرند.

-اختلال اضطراب یا اختلال هراس

-اختلالات رفتاری (مانند اختلال نافرمانی مقابله ای یا اختلال سلوک)

-اختلال دوقطبی

-افسردگی

اختلال یادگیری ریاضی اکتسابی

دلایلی وجود دارد که چرا یک فرد بعداً در زندگی دچار دیسکلکولیا (یا حتی آکلکولیا، ناتوانی کامل در انجام ریاضی) می شود. این شکل که به نام دیسکالولیای اکتسابی شناخته می شود، یک اختلال یادگیری نیست. در عوض معمولاً شامل آسیب مغزی می  ‌شود که بخش‌های مربوط به مهارت‌های ریاضی را مختل می‌کند. ضایعات که مناطق آسیب مغزی هستند، ممکن است به دلایل زیادی رخ دهند.

آیا اختلال یادگیری ریاضی مسری است؟

دیسکالکلولیا مسری نیست و نمی توانید آن را از دیگران بگیرید یا به دیگران منتقل کنید.

تشخیص و آزمایشات

دیسکالکلیا چگونه تشخیص داده می شود؟

متخصصان آموزش و پرورش (معمولا معلمان) و والدین به احتمال زیاد اولین کسانی هستند که متوجه علائم دیسکالولیا می شوند. دو معیار اصلی وجود دارد که DSM-5 برای علائم مرتبط با ریاضی اختلال یادگیری خاص فهرست می کند. حداقل یکی از این دو معیار باید حداقل برای شش ماه وجود داشته باشد، حتی با کمک آموزش دیده و متخصص برای تلاش و غلبه بر آن:

-مشکلات تسلط بر حس اعداد، حقایق اعداد یا محاسبه

-مشکلات با استدلال ریاضی

چه آزمایشاتی برای تشخیص دیسکالکولیا انجام خواهد شد؟

هیچ آزمایش آزمایشگاهی، تصویربرداری یا تشخیصی وجود ندارد که بتواند دیسکالکولی را تایید کند. در عوض تمرکز بر روی آزمایش مهارت‌های ریاضی خاص کودک و رد سایر علل احتمالی مانند مشکلات بینایی یا شنوایی، سایر بیماری‌های مرتبط با سلامت مغز یا روان و غیره خواهد بود. تست‌های مختلف می‌ توانند به این امر کمک کنند. دکتر متخصص اختلال یادگیری بهترین فردی است که می‌تواند نوع تست‌های مهارتی را توضیح دهد.

مدیریت و درمان

دیسکالکلیا چگونه درمان می شود و آیا درمانی وجود دارد؟

دیسکالکلولیا در کودکان قابل درمان است زیرا مغز آنها هنوز رشد خود را به پایان نرسانده است و این امکان را برای آنها فراهم می کند تا مهارت ها را بیاموزند و توانایی های لازم برای سازگاری با این شرایط را توسعه دهند. درمان معمولاً به شکل برنامه های یادگیری یک به یک انجام می شود.

این برنامه ها براساس علائم خاص هستند و بر روی آنچه کودک بیشتر با آن دست و پنجه نرم می کند تمرکز دارد. درمان نیز باید در اسرع وقت شروع شود. هرچه درمان زودتر شروع شود، شانس بیشتری برای سازگاری کودکان با این شرایط و محدود کردن اثرات آن بیشتر است.

متأسفانه، دیسکالکولیا در بزرگسالان قابل درمان در نظر گرفته نمی‌شود، مگر اینکه اختلال حساب اکتسابی باشد. این به این دلیل است که مغز آنها کاملاً توسعه یافته است، به این معنی که درمان هایی مانند برنامه های یادگیری کمتر به آنها کمک می کند. برای بزرگسالان، تمرکز بر کمک به آنها برای جبران اختلال حساب با استفاده از فناوری یا روش‌های دیگر است.

برای دیسکالکولیای اکتسابی، درمان های احتمالی وجود دارد. درمان های موجود به عوامل زیادی به ویژه علت اصلی دیسکالکولی بستگی دارد.

درمان برای شرایط مرتبط

علاوه بر برنامه‌های یادگیری برای دیسکلکولیا، کودکان مبتلا به این عارضه ممکن است برای سایر شرایطی که دارند به درمان اضافی نیاز داشته باشند. درمان برای آن شرایط بیشتر به خود بیماری بستگی دارد. آنها می توانند شامل دارو، روان درمانی و موارد دیگر باشند. ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی بهترین فردی است که می‌تواند درباره درمان‌های احتمالی، از جمله آنچه برای نیازهای خاص مورد نظر توصیه می‌کند، بیشتر به شما بگوید.

جلوگیری

چگونه می توانم از دیسکالکلیا جلوگیری کنم یا خطر ابتلا به آن را کاهش دهم؟

دیسکالکولیا به طور غیرقابل پیش بینی اتفاق می افتد. این بدان معناست که قابل پیشگیری نیست و هیچ راهی برای کاهش خطر ابتلا به آن وجود ندارد.

سوالات متداول اضافی

آیا دیسکالکلولیا بر هوش افراد تأثیر می گذارد؟

نه، دیسکالکلولیا مستقیماً بر هوش تأثیر نمی گذارد. در حالی که برخی از افراد مبتلا به دیسکالکلولیا ممکن است دارای ناتوانی های ذهنی نیز باشند، داشتن اختلال در محاسبه به طور خودکار باعث کاهش هوش فرد نمی شود. در واقع برای افراد مبتلا به دیسکالکلولیا معمول است که در تست‌های IQ نمره بالاتر از میانگین داشته باشند. افراد مبتلا به دیسکالکلولیا اغلب در زمینه های دیگر، به ویژه مهارت های خلاقانه (به ویژه هنر)، حل مسئله و موارد دیگر استعداد دارند.

آیا دیسکالکلیا نوعی اوتیسم است؟

خیر، دیسکالکلیا و اختلال طیف اوتیسم دو شرایط متفاوت هستند. آنها هر دو تحت یک دسته قرار می گیرند، اختلالات رشد عصبی (توسعه مغز)، در DSM-5، اما هنوز بسیار متفاوت هستند.

آیا اختلال یادگیری ریاضی با ADHD مرتبط است؟

بله، نارساخوانی و ADHD ارتباطات قوی دارند. ADHD یکی از شایع‌ترین بیماری‌هایی است که در کنار دیسکلکولیا اتفاق می‌افتد. با این حال اکثر افرادی که یکی را دارند، دیگری را ندارند.

در صورت مشکوک شدن به دیسکالکلولیا به فرزندم چه کاری می توانم انجام دهم؟

برخی از کارهایی که می توانید انجام دهید عبارتند از:

-به دنبال منابع باشید: راهبردها و رویکردهای زیادی برای انتخاب وجود دارد که ممکن است به کودک مبتلا به دیسکالولیا کمک کند. برخی کودکان از بازی، موسیقی یا سایر رویکردها سود می برند. بدنبال گزینه موثری برای درمان کودک خود باشید. این به کودک شما کمک می کند تا با روشی یاد بگیرد که برای او مفید باشد.

-صبور باشید: کودکان مبتلا به دیسکالکلولیا یک بیماری شناخته شده دارند که توانایی آنها را برای انجام ریاضیات مانند کودکان بدون این بیماری مختل می کند. این چیزی نیست که آنها بتوانند کمک کنند، اما می توانند یاد بگیرند که بر آن غلبه کنند. اگر احساس کنند کسی در این راه از آنها حمایت می کند، به احتمال زیاد در یادگیری غلبه بر آن موفق خواهند شد.

-حامی و مشوق باشید: ارائه حمایت و تشویق به کودکانی که این مشکل را دارند مهم است. بدون این حمایت، کودکان مستعد ابتلا به مشکلات عزت نفس پایین هستند و بسیاری با اضطراب یا افسردگی مرتبط با این وضعیت دست و پنجه نرم می کنند. با این حال کودکانی که از تشویق و حمایت برخوردارند، به احتمال زیاد موفق می شوند و یاد می گیرند که چگونه با شرایط خود کنار بیایند و مانع از محدود شدن آنها در آینده شوند.

در نهایت با درمان و برنامه‌های یادگیری ویژه در مرکز تخصصی درمان اختلال یادگیری بسیاری از کودکان می‌توانند مهارت‌ها و توانایی‌هایی را توسعه دهند که تأثیر این اختلال بر زندگی آنها را محدود می‌ کند.