هنگامی که غذا می خورید و نوشیدنی مورد علاقه خود را می نوشید احتمالاً به آنچه در دهان و گلوی شما می گذرد تا زمانیکه غذا و مایعات وارد معده می شوند، فکر نمی کنید. اما گاهی اوقات مشکلی در بدن ایجاد می‌شود و باعث اختلال در بلع غذا یا نوشیدنی می‌شود، وضعیتی که به نام دیسفاژی یا اختلال بلع شناخته می‌شود. یکی از درمان های موثر در این زمینه گفتاردرمانی در اختلال بلع می باشد. در این مطلب قصد داریم به بررسی دیسفازی و مشکلات بلع، تشخیص و درمان آن بپردازیم.
دیسفاژی (اختلال بلع) چیست؟
دیسفاژی به عنوان مشکل در بلع غذا یا مایعات به دلیل بیماری تعریف می شود و زمانی اتفاق می‌افتد که برای انتقال غذا از دهان به معده نیاز به زمان یا تلاش بیشتری داشته باشید یا ممکن است نتوانید بولوس (قطعه کوچک و گردی از غذای جویده شده) را از دهان خود حرکت دهید و در نتیجه حالت خفگی یا آسپیراسیون غذا اتفاق می افتد.
هنگامی که دیسفاژی (اختلال بلع) اتفاق می افتد، ضروری است که مشکل را حل کنید تا مطمئن شوید که می توانید با خیال راحت غذا بخورید ویا مایعات را بنوشید.
علل دیسفاژی چه هستند؟
علل احتمالی زیادی برای دیسفاژی وجود دارد که در اثر بیماری یا آسیب ایجاد می شوند. علل شایع دیسفاژی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
-اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS)
-مولتیپل اسکلروزیس (MS)
-بیماری ریفلاکس معده (GERD)
-بعد از جراحی سر و گردن
-سالخورده
-تنگی یا اسپاسم مری
-تومور اسکلرودرمی
-جسم خارجی
-پس از جراحی یا اقدامات پزشکی مربوط به دهان
-بعد از پرتودرمانی برای سرطان های سر، گردن و گلو
از آنجایی که بلع یک عملکرد حیاتی برای بدن است و از آنجایی که مشکل بلع می‌تواند مضر یا کشنده باشد، ضروری است که برای تشخیص و درمان مناسب به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید.
تشخیص دیسفاژی (اختلال بلع)
اگر مشکوک به دیسفاژی یا اختلال بلع هستید باید فوراً به پزشک خود مراجعه کنید. دیسفاژی می‌تواند خطرناک باشد و تشخیص دقیق آن ضروری است. شما باید به پزشک متخصص گوش و حلق و بینی یا متخصص گوارش مراجعه کنید. همچنین ممکن است به یک آسیب شناس گفتار-زبان (SLP) ارجاع داده شوید که در زمینه دیسفاژی و مدیریت بلع تخصص دارد. آزمایش ها و اقداماتی که پزشک متخصص شما ممکن است برای تشخیص دیسفاژی (اختلال بلع) انجام دهد ممکن است شامل موارد زیر باشد:
-معاینه بالینی در مطب: دکتر متخصص در حین قورت دادن به شما نگاه می‌کند و گوش می‌دهد تا مشخص کند کدام ماهیچه‌ها به درستی کار می‌کنند و کدام یک آسیب دیده است.
-معاینه بلع باریم با ویدئو فلوروسکوپی: در طی این معاینه هنگام بلعیدن باریم، مایع سفید رنگی که در اشعه ایکس قابل مشاهده است، از مکانیسم بلع شما توسط اشعه ایکس عکس‌برداری انجام می شود. باریم در اشعه ایکس مات است و پزشک می تواند مسیر آن را در حین حرکت از دهان هنگام بلعیدن ارزیابی کند. معاینه را می توان به صورت ویدیویی در زمان واقعی برای بررسی ضبط کرد.
-معاینه فیبر نوری آندوسکوپی بلع (FEES)FEES:مستلزم قرار دادن یک لوله فیبر نوری انعطاف پذیر کوچک در حفره بینی است. یک دوربین کوچک در انتهای لوله قرار دارد. ممکن است ناحیه بینی شما قبل از قرار دادن لوله بی حس شود. هنگامی که دوربین در بالای بینی و پشت گلو قرار گرفت، شما تکه‌های غذا را می‌خورید و پزشک می‌تواند ببیند که در حین قورت دادن غذا یا نوشیدنی کجا گیر می‌کند. این آزمون را می توان در ویدیو برای بررسی بعدی ضبط کرد.
پس از یک (یا چندین) آزمایش، پزشک یا گفتار درمانگر شما ممکن است بتواند تشخیص دهد که چه اتفاقی در دهان و گلوی شما می‌افتد و باعث دیسفاژی یا اختلال بلع می‌شود.
درمان دیسفاژی (اختلال بلع)
اگر دیسفاژی در شما تشخیص داده شود، ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما را برای درمان به یک متخصص ارجاع می دهد. درمان اولیه باید تمرکز بر علت اصلی دیسفاژی باشد. اگر تومور یا جسم خارجی مری شما را مسدود کرده است، درمان اولیه شما احتمالاً رفع انسداد خواهد بود.
اگر GERD (بیماری ریفلاکس معده به مری) باعث مشکل در بلع شما می شود برای درمان این مشکل نیاز به دارو و تغییر رژیم غذایی باشد. هنگامی که مشکل اولیه کاهش یافت، ممکن است همچنان مشکل بلع داشته باشید و ممکن است لازم باشد با یک متخصص کار کنید تا عملکرد طبیعی بلع را به طور کامل بازیابی کنید.
گفتاردرمانی در دیسفاژی
بسیاری از اوقات بیماران از کار با یک متخصص گفتاردرمانی برای مشکلات بلع خود سود می برند. دکتر گفتار درمان یک ارزیابی اولیه را قبل از ارائه هر گونه درمانی انجام می دهد. این ارزیابی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
-مصاحبه ای در مورد وضعیت شما
-بررسی سابقه پزشکی گذشته شما
-بررسی دارویی که مصرف می کنید.
-بررسی هر آزمایشی که انجام داده اید.
-بررسی هر آزمایشی که انجام داده اید.
-ارزیابی بالینی حرکت دهان و زبان و ارزیابی عملکرد بلع شما
-توسعه اهداف درمانی
هنگامی که ارزیابی اولیه شما کامل شد، تمرینات و مشاوره برای شروع درمان دیسفاژی شما انجام خواهد شد. درمانگر شما می تواند به شما نشان دهد که کدام ورزش برای شرایط شما بهترین است. ورزش‌های مربوط به دیسفاژی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
-مانور مندلسون: در حین قورت دادن، برآمدگی گلوی خود را برای دو تا پنج ثانیه بالا نگه دارید. سپس به آرامی اجازه دهید پایین بیاید. اول از انگشت خود برای بالا نگه داشتن برآمدگی گلو کمک بگیرید.
-تمرین شیکر: صاف به پشت دراز بکشید و سر خود را بالا بیاورید طوری که انگار می خواهید به انگشتان پا نگاه کنید. موقعیت را برای یک یا دو ثانیه نگه دارید و به آرامی پایین بیاورید.
-مانور ماساکو: برای انجام این کار، زبان خود را از دهان خود بیرون بیاورید و به آرامی بین دندان های جلویی خود نگه دارید. در حالی که زبان خود را با دندان های خود گرفته اید، بزاق دهان خود را قورت دهید.
-بلع سوپراگلوت: برای انجام این کار، نفس عمیق بکشید، آن را نگه دارید و سپس قورت دهید. پس از قورت دادن، گلوی خود را صاف کنید تا باقیمانده آن از بین برود.
-تمرینات حرکتی دهان و لب: این تمرینات شامل حرکت دادن لب‌ها به روش‌های خاص و تشکیل اشکال خاص با لب‌ها و دهان است.
-تمرینات حرکتی دهان و فک: تمرینات و حرکات ساده فک می تواند به شما کمک کند تا مطمئن شوید که فک شما به درستی برای بلع قرار گرفته است.
-تمرینات زبان: حرکات مختلف با زبان می تواند به شما کمک کند تا مطمئن شوید که زبان در موقعیت مناسب قرار دارد و قدرت و دامنه حرکتی کافی برای بلع دارد.
درمانگر شما ممکن است از شما بخواهد که تمرینات را در کلینیک یا مطب انجام دهید، و درمانگر احتمالاً تمرینات بلع را به عنوان بخشی از یک برنامه ورزشی خانگی تجویز می کند. حتماً دستورالعمل‌های درمانگر خود را به دقت دنبال کنید و اگر سؤالی دارید، بپرسید.
قبل از شروع هر برنامه ورزشی برای دیسفاژی به پزشک یا گفتار درمانگر خود مراجعه کنید تا مطمئن شوید که تمرین برای شرایط شما بی خطر است.
گفتاردرمانگر شما همچنین ممکن است رژیم غذایی شما را برای سازگاری با اختلال بلع تغییر دهد. درمانگر ممکن است مایعات غلیظ کننده را توصیه کند تا بلع آنها آسانتر شود. برای جلوگیری از لغزش مایعات به نواحی دهان و گلو ممکن است مواد غلیظ کننده مخصوصی برای شما توصیه شود که هنگام نوشیدن استفاده کنید.
پیش آگهی دیسفاژی
پیش آگهی اختلال بلع متغیر است و تا حد زیادی به عوامل مختلفی بستگی دارد. اول از همه تشخیص و علت دیسفاژی ممکن است تعیین کند که چه مدت به آن مبتلا خواهید شد. اگر جراحی یا پرتودرمانی برای سرطان انجام داده اید، ممکن است با تمرین و بهبود شرایط، بلع به حالت عادی بازگردد.
اگر دیسفاژی شما ناشی از یک بیماری عصبی مانند سکته مغزی یا مولتیپل اسکلروزیس باشد، ممکن است نتیجه شما کمتر قابل پیش بینی باشد. گاهی اوقات دیسفاژی ممکن است با تمریناتی بهبود یابد و عملکرد کلی بلع عصبی عضلانی شما بهبود یابد.
گاهی اوقات مشکلات عصبی دائمی هستند و ممکن است با وجود بهترین تلاش شما با درمان و ورزش، بلع شما مختل شود. در این صورت، تکنیک های تغذیه جایگزین ممکن است ضروری باشد. این ممکن است شامل یک لوله PEG (گاسترونومی آندوسکوپی از راه پوست) برای تغذیه باشد. ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی و تیم درمانی شما می‌توانند به شما در تعیین بهترین راه برای ادامه کمک کنند.
بهترین مرکز درمان اختلال بلع
اختلال بلع می تواند یک وضعیت ترسناک باشد و باعث ایجاد احساس ناامیدی و اضطراب در مورد مصرف غذا و نوشیدنی شود. اگر مشکلات بلع به درستی تشخیص داده شوند و درمان مناسب انجام شود، می‌توان به خوبی آنرا مدیریت کرد. اگر احساس می‌کنید که دیسفاژی یا مشکلات بلع دارید فوراً با مرکز تخصصی درمان اختلال بلع برای مدیریت مناسب مشورت کنید تا مطمئن شوید که می‌توانید به سرعت و با خیال راحت به وضعیت طبیعی خود بازگردید.
مقاله های مرتبط
گفتاردرمانی در بیش فعالی کودکان
گفتاردرمانی برای لکنت زبان کودکان
علائم هشدار دهنده تاخیر کودکان
تاخیرهای رشدی در کودکان ۳ تا ۵ سال
فعالیتهای موسیقی برای رشد کودک
اختلال اوتیسم در کودکان و دو زبانه بودن
تاثیر مشکلات گفتاری کودکان در نارساخوانی
کلینیک کاردرمانی و گفتاردرمانی اوتیسم کودکان