اوتیسم یا درخودماندگی نوعی اختلال رشدی عصبی است که بر مهارت‌های ارتباطی، تعاملات اجتماعی و رفتارهای فرد تأثیر می‌گذارد. علائم تشخیص اوتیسم معمولاً قبل از سه‌سالگی ظاهر می‌شوند و شامل مشکلات در ارتباط کلامی و غیرکلامی، حرکات تکراری، حساسیت‌های حسی غیرمعمول و رفتارهای خاص مانند پرخاشگری یا خودآزاری است.
علت دقیق اوتیسم هنوز ناشناخته است، اما پژوهش‌ها نشان داده‌اند که عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز این اختلال نقش دارند. برخلاف برخی تصورات، وضعیت اقتصادی، اجتماعی و سطح تحصیلات والدین در ایجاد این بیماری تأثیری ندارد. طبق آمارهای جهانی، از هر ۶۰ تا ۷۰ تولد زنده، یک کودک مبتلا به اوتیسم است و این اختلال در پسران شایع‌تر از دختران می‌باشد.
برخی مطالعات نشان می‌دهند که زنانی که در دوران بارداری دچار دیابت یا اضافه‌وزن شدید هستند، بیشتر در معرض خطر داشتن فرزند اوتیستیک قرار دارند. همچنین، سبک زندگی مدرن و افزایش استرس می‌توانند در افزایش نرخ ابتلا به اوتیسم نقش داشته باشند.
روز جهانی آگاهی از اوتیسم در ۲ آوریل (۱۳ فروردین) برگزار می‌شود تا توجه جهانی را به تشخیص، درمان و حمایت از افراد اوتیستیک جلب کند. سازمان‌های مختلف در این روز تلاش می‌کنند تا آگاهی عمومی را درباره این اختلال افزایش دهند و گام‌هایی در جهت پذیرش و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم بردارند.
واژه‌شناسی اوتیسم | اوتیسم به چه معناست؟
اوتیسم (Autism) از دو بخش یونانی تشکیل شده است:
- “اوتیس” (Autos) به معنای “خود”
- “ایسم” (-ism) به معنای “گرایش”
بنابراین، اوتیسم یعنی “خودگرایی” و اشاره به کاهش توجه به محیط اطراف و تمرکز بر دنیای درونی فرد دارد. این واژه از زبان یونانی وارد دیگر زبان‌ها شده و امروزه به عنوان یک اختلال عصبی-رشدی تأثیر گذار بر تعاملات اجتماعی و مهارت‌های ارتباطی شناخته می‌شود.
ضوابط علمی برای تشخیص اوتیسم
لازم به ذکر است که تشخیص اوتیسم در کودکان نیازمند بررسی چندین معیار مشخص است. طبق راهنمای تشخیصی، فرد باید حداقل ۶ علامت از سه دسته زیر داشته باشد که شامل دو مورد از دسته اول و یک مورد از هر یک از دسته‌های دوم و سوم است:
۱. اختلال در تعاملات اجتماعی (حداقل ۲ مورد از موارد زیر)
– مشکل در استفاده از رفتارهای غیرکلامی مانند تماس چشمی، حالت‌های چهره، زبان بدن و حرکات دست
– ناتوانی در برقراری روابط اجتماعی متناسب با سن و سطح رشدی
– عدم تمایل به اشتراک گذاری تجربیات، مانند نشان ندادن اشیا یا موفقیت‌ها به دیگران
– فقدان واکنش هیجانی یا اجتماعی مناسب نسبت به افراد دیگر
۲. اختلال در مهارت‌های ارتباطی (حداقل ۱ مورد از موارد زیر)
– تأخیر یا عدم رشد گفتار بدون تلاش برای جبران از طریق حرکات یا حالات چهره
– در کودکان دارای گفتار، مشکل در شروع و حفظ مکالمه
– استفاده از جملات تکراری، قالبی و کلیشه‌ای یا گفتار غیر معمول
– فقدان بازی‌های تخیلی و اجتماعی متناسب با سن کودک
۳. رفتارهای تکراری و علایق محدود (حداقل ۱ مورد از موارد زیر)
– اشتغال ذهنی شدید به یک علاقه خاص که از نظر شدت و نوع غیرعادی است
– پایبندی بیش از حد به عادت‌ها و مقاومت در برابر تغییر
– رفتارهای حرکتی تکراری و کلیشه‌ای مانند تکان دادن دست‌ها، راه رفتن روی نوک انگشتان یا چرخیدن
– دلبستگی غیرمعمول به اشیا یا توجه افراطی به جزئیات خاص اشیاء
نتیجه‌گیری
اوتیسم یک اختلال پیچیده و چندبعدی است که نیاز به تشخیص دقیق و مداخله زودهنگام دارد. با افزایش آگاهی عمومی، بهبود روش‌های تشخیصی و درمانی و حمایت از افراد مبتلا، می‌توان کیفیت زندگی این افراد را افزایش داد. در صورتی که علائم اوتیسم را در کودک خود مشاهده می‌کنید، بهتر است هرچه سریع‌تر به متخصصان تشخیص و درمان اوتیسم مراجعه کنید.
