اختلال خواندن یا روخوانی که امروزه با نام dyslexia نیز شناخته می شود یکی از اختلالاتی است که ممکن است کودکان در سنین مختلف با آن درگیر هستند و مشکلاتی برای آنها به وجود بیاید. این اختلال گاهی اوقات در سنین بالاتر نیز ادامه پیدا می کند. در این اختلال فرد در زمان خواندن کلماتی که نوشته شده اند، مشکلاتی را تجربه می کند. ما در این مطلب قصد داریم کمی بیشتر درباره اختلال خواندن یا روخوانی (dyslexia) صحبت کنیم و اطلاعات جامع و کاملی را درباره این اختلال در اختیار شما قرار دهیم. پس اگر شما هم علاقه مند به آشنایی بیشتر با این اختلال هستید با ما در ادامه این مطلب همراه باشید.
اختلال روخوانی چیست؟
اختلال خواندن یک اختلال مبتنی بر زبان است که در آن فرد در درک کلمات نوشته شده مشکلات و چالش های جدی را تجربه می کند. این اختلال گاهی اوقات با اختلال خواندن یا ناتوانی در خواندن نیز شناخته می شود. مشکل اصلی که در این افراد به وجود می آید این است که در تشخیص کلمه و روان خواندن، املاء و حتی نوشتن متن ها چالش های جدی را تجربه می کنند.
آشنایی با ویژگی های رایج اختلال خواندن
-داشتن مشکلاتی در املاء بدون این که دلیل واضحی برای این موضوع وجود داشته باشد.
-کودک ممکن است باهوش باشد، بتواند در زمینه های دیگر عملکرد بسیار خوبی را از خود نشان دهد و از نظر تحصیلات در سطح سایر کودکان باشد ولی قادر به خواندن مطلب بر اساس سطحی که از او انتظار می رود نباشد.
-در درک مطلب این افراد با مشکلات و چالش هایی مواجه می شوند.
-در شناسایی کلمات نیز مشکلاتی را تجربه می کنند.
مشکلات کودکان پیش دبستانی که با اختلال خواندن درگیر هستند.
-تاخیر در تولید زبان و گفتار یکی از رایج ترین مشکلات در اختلال خواندن در کودکان پیش دبستانی به شمار می آید.
-مشکل در تولید صداهای گفتاری و تلفظ صحیح کلمات
-یادگیری قافیه و تشخیص دادن درست قافیه
-کودکان پیش دبستانی که با اختلال خواندن درگیر هستند معمولا در آموزش اشکال و رنگ ها نیز مشکلات جدی را تجربه می کنند.
-این کودکان همچنین ممکن است در نوشتن نام خود نیز با مشکلاتی درگیر باشند.
-بازگویی یک توالی از رویدادها یا یک داستان به ترتیب صحیح می تواند برای آنها چالش برانگیز باشد.
مشکلات اختلال خواندن در کودکانی که به مدرسه می روند.
کودکانی که با اختلال خواندن یا روخوانی درگیر هستند و به مدرسه می روند نیز ممکن است چالش ها و مشکلاتی را تجربه کنند که از جمله این مشکلات می توان به موارد زیر اشاره کرد:
-نوشتن املاء
-معکوس کردن اعداد و حروف مختلف
-تشخیص دادن سمت چپ و راست
-سازماندهی کردن کارها و فعالیت های مختلف
-گفتن درست زمان
-نوشتن با دست و کپی کردن دقیق نوشته ها از تخته روی کاغذ
-به خاطر سپردن یا درک عمیق مطالبی که تازه آنها را مطالعه می کنند.
-به خاطر سپردن یا درک دقیق آنچه که تازه آنها را می شنوند.
-تکرار آنچه که به آنها گفته شده است.
-نوشتن آنچه که آنها دقیقا به آن فکر می کنند.
-درک و پیروی از دستورالعمل های مختلف
استراتژی های مدیریتی برای پشتیبانی از کودکانی که با اختلال خواندن درگیر هستند.
برای حمایت از کودکانی که با اختلال خواندن یا روخوانی درگیر هستند برخی از استراتژی های مدیریتی در منزل و مدرسه می تواند بسیار مفید بوده و مزایای بسیار زیادی را برای این کودکان به همراه داشته باشد. از جمله این استراتژی های مدیریتی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
-برای تکمیل وظایف توسط آنها وقت اضافی اختصاص دهید (برای در نظر گرفتن زمان اضافی که آنها باید صرف خواندن و تفسیر کردن اطلاعات کنند).
-قرار گرفتن در معرض کارهای تکراری برای عادی شدن آنها
-استفاده از نشانه های بصری به جای دستورالعمل های کلامی طولانی
-تا جایی که برای شما امکان پذیر است سعی کنید از اعلان های بصری برای این کودکان استفاده کنید (مثلا از تصاویر به جای فهرست کلمات استفاده کنید تا سازماندهی برای آنها ساده تر شود).
-به جای این که بدون حفظ کردن و درک کارهای قدیمی به سمت کارهای جدید آنها را هدایت کنید سعی کنید برای تسلط بیشتر روی مهارت های مختلفی که به آنها می آموزید تمرین کنید.
لازم به ذکر است که جهت تشخیص و درمان اختلال خواندن می توانید از خدمات مرکز تخصصی درمان اختلال یادگیری استفاده کنید.
فعالیت های کاردرمانی برای درمان کودکانی که با اختلال خواندن درگیر هستند.
کاردرمانی یکی از متدهای درمانی است که می تواند اثرگذاری خوبی روی اختلال خواندن داشته باشد و با استفاده از روش های زیر به این کودکان کمک کند:
-رویکرد چند حسی: استفاده از رویکرد چند حسی برای یادگیری (یعنی استفاده از حواس مختلف تا حد امکان مانند دیدن، گوش دادن، انجام دادن و صحبت کردن).
-استفاده از اعلان های بصری: ارائه اعلان های بصری هم برای دستورالعمل ها و هم برای سازماندهی کارهای مختلف
-توالی بصری وظایف (یا اجزایی که درون یک وظیفه وجود دارند) با استفاده از نشانه های بصری
-راهبردهای بصری برای کمک به خواندن و نوشتن املاء (به عنوان مثال کدگذاری رنگی کاغذ با توجه به اندازه حروف مختلف)
-مدل سازی بصری به جای دادن یک دستورالعمل شفاهی
-تمرین شکل دهی حروف: به جای تکیه بر مهارت های بصری آموزش شکل دهی صریح صورت می گیرد و علاوه بر این تمرین مکرر حروف نیز صورت می گیرد به بهبود حافظه این کودکان کمک زیادی می کند.
رویکردهای گفتاردرمانی برای درمان اختلال خواندن
رویکردهای گفتاردرمانی نیز می تواند به میزان زیادی روی درمان اختلال خواندن تاثیرگذار باشد که این کار با استفاده از روش های زیر صورت می گیرد:
-ارزیابی گفتار و زبان: ارزیابی مهارت های کودک در زمینه سواد که شامل مواردی از قبیل استفاده درست از واژگان و دانش، حافظه گفتاری، درک شنیداری، پردازش و درک جملات، استفاده صحیح از کلمات و جملات، مهارت های مکالمه، مهارت های داستان گویی به صورت شفاهی، دانش در حوزه نمادهای حروف و رمزگذاری و رمزگشایی از حروف و صدای آنها و … می شود.
-آگاهی واج شناختی: توسعه مهارت های آگاهی واج شناختی (به عنوان مثال تقسیم بندی هجا، قافیه و شناسایی صداها در کلمات)
-توسعه زبان: تمرکز بر مهارت های زبان شفاهی که ممکن است به طور کامل توسعه نیافته باشند.
-دانش حروف و صدا: کار بر روی شناسایی حروف و صدا
-راهبردهای بصری برای کمک به املای کلمات در کودکان مبتلا به اختلال خواندن یا روخوانی (به عنوان مثال استفاده از بلوک های رنگی برای نشان دادن صامت ها و مصوت ها)
-برقراری ارتباط با کارکنان آموزشی و سایر متخصصان درگیر در مراقبت از کودک مبتلا به اختلال روخوانی در مورد ماهیت مشکلات این کودکان و راه های کمک به کودک برای دسترسی به برنامه درسی
چرا باید به دنبال درمان برای کودکان با اختلال خواندن باشیم؟
تشخیص به تنهایی نمی تواند موثر واقع شود و شما باید از روش های درمانی نیز برای درمان اختلال خواندن استفاده کنید. کمک گرفتن از متخصصان این حوزه در موارد زیر به شما و کودکان کمک خواهد کرد:
-چه نوع مداخلات پزشکی مورد نیاز است؟
-بزرگترین چالش هایی که والدین، مربیان و خود کودکان با آن درگیر می شوند شامل چه چالش هایی هستند؟
-کدام نواحی خاص برای کودک چالش برانگیز هستند؟
-ظرفیت های محیطی کودک برای رفع نیازهای او شناسایی می شود.
اگر کودک مبتلا به اختلال خواندن را بدون درمان رها کنیم چه مشکلاتی برای او پیش می آید؟
-پیروی از دستورالعمل ها در محیط خانه یا مدرسه برای آنها سخت خواهد بود.
-دایره لغات کودک بسیار محدود می شود و به همین علت نمی تواند منظور خود را به خوبی برساند.
-عزت نفس و اعتماد به نفس کودکان مبتلا به اختلال خواندن معمولا پایین است.
-مهارت های حرکتی ظریف مانند نوشتن و برش دادن کاغذ در آنها تقویت نمی شود.
-این کودکان مشکلاتی در خودتنظیمی حسی را تجربه می کنند و نمی توانند خود را برای انجام کارهای مختلف تنظیم کنند.
-عملکرد تحصیلی این کودکان نیز معمولا ضعیف است.
تشخیص درست اختلال خواندن واقعا چه کمکی به کودک و والدین او می کند؟
تشخیص این اختلال در واقع شامل برچسب دادن به نشانه ها و علائمی است که کودک مبتلا به اختلال روخوانی از خود نشان می دهد. این برچسب زدن به علائم می تواند در موارد زیر مفید باشد:
-از بروز مشکلات به صورت همزمان جلوگیری می کند.
-در پیدا کردن داروی مناسب موثر واقع می شود.
-می توان با استفاده از آنها متدهای درمانی مناسب را برای کودکان پیدا کرد (مانند روانپزشکی، کاردرمانی، گفتاردرمانی یا تکنیک های دیگر روانشناسی)
-مشخص می کند که برای چه مدت زمانی کودک نیازمند مداخلات پزشکی و روانشناسی است.
-به والدین کمک می کند تا به طیف گسترده ای از اطلاعات درباره اختلال خواندن دسترسی داشته باشند.
-به والدین کمک می کند تا رفتارهای خاص کودک را به شکل درست تفسیر کرده و برخورد مناسبی نیز با کودک داشته باشند.
مقاله های مرتبط
گفتاردرمانی در بیش فعالی کودکان
اختلال دیکته نویسی یا املاء چیست؟
چگونه غلبه طرفی در کودکان رشد می کند؟
تاثیر مشکلات گفتاری کودکان در نارساخوانی
چگونه به کودکان مبتلا به اوتیسم آموزش دهیم؟
بهترین دکتر متخصص اختلال یادگیری کودکان
توجه و تمرکز در کودکان و مشکلات مربوط به آن