تشخیص زودهنگام اوتیسم تفاوت های زیادی را در درمان ایجاد می کند. با شناخت علائم و نشانه‌های اولیه اوتیسم، می‌توانید کمکی را که کودک برای یادگیری، رشد و شکوفایی نیاز دارد، دریافت کنید. هر چه درمان زودتر آغاز شود شانس طبیعی شدن رفتارهای کودک بیشتر می شود. در این مطلب قصد داریم به بررسی اینکه آیا کودک من اوتیسم دارد یا خیر بپردازیم.
اوتیسم چیست؟
اوتیسم با طیفی از علائم مشخص می شود. اختلال طیف اوتیسم (ASD) در دوران نوزادی و اوایل کودکی ظاهر می‌شود و باعث تاخیر در بسیاری از زمینه‌های اساسی رشد مانند یادگیری صحبت کردن، بازی کردن و تعامل با دیگران می‌شود. علائم و نشانه های اوتیسم و همچنین اثرات آن بسیار متفاوت است. برخی از کودکان مبتلا به اوتیسم تنها دارای اختلالات خفیف هستند، در حالی که برخی دیگر موانع بیشتری برای غلبه بر آن دارند. با این حال هر کودک در طیف اوتیسم، حداقل تا حدی، در سه زمینه زیر مشکلاتی دارد.
-ارتباط کلامی و غیر کلامی
-ارتباط با دیگران و دنیای اطراف
-فکر کردن و رفتار کردن منعطف
نظرات متفاوتی در بین پزشکان، والدین و متخصصان در مورد علت اوتیسم و بهترین روش درمان وجود دارد. با این حال یک واقعیت وجود دارد که همه بر آن اتفاق نظر دارند: مداخله زودهنگام و فشرده کمک می کند. برای کودکان در معرض خطر و کودکانی که علائم اولیه را نشان می دهند، می تواند تفاوت ایجاد کند. اما صرف نظر از سن فرزندتان، امید خود را از دست ندهید. درمان می تواند اثرات این اختلال را کاهش دهد و به رشد کودک شما در زندگی کمک کند.
چگونه والدین می توانند علائم هشدار دهنده را تشخیص دهند؟
به عنوان والدین، شما در بهترین موقعیت برای تشخیص اولین علائم هشدار دهنده اوتیسم هستید. شما بهتر از هر کس دیگری فرزندتان را می شناسید و رفتارها و خصلت هایی را مشاهده می کنید که ممکن است پزشک اطفال در یک ملاقات سریع پانزده دقیقه ای فرصت دیدن آنها را نداشته باشد. پزشک اطفال فرزند شما می تواند شریک ارزشمندی باشد، اما اهمیت مشاهدات و تجربیات خود را نادیده نگیرید. نکته کلیدی این است که خود را آموزش دهید تا بدانید چه چیزی معمولی است و چه چیزی نیست.
-رشد کودک خود را زیر نظر داشته باشید. اوتیسم شامل انواع تأخیرهای رشدی است، بنابراین مراقب باشید که اگر فرزندتان به نقاط عطف کلیدی اجتماعی، عاطفی و شناختی دست نمی‌یابد، راهی مؤثر برای تشخیص زودهنگام مشکل است. در حالی که تاخیرهای رشد به طور خودکار به اوتیسم اشاره نمی کند اما ممکن است نشان دهنده افزایش خطر ابتلا به اوتیسم باشد.
-اگر نگران هستید سریع اقدام کنید. هر کودکی با سرعت متفاوتی رشد می‌کند بنابراین اگر کودکتان کمی برای صحبت یا راه رفتن دیر کرده است نیازی به وحشت نیست. وقتی صحبت از رشد سالم به میان می آید باید بدانیم که بین کودکان تفاوت وجود دارد. اما اگر فرزند شما به نقاط عطف سن خود نرسیده یا به مشکلی مشکوک هستید، بلافاصله نگرانی خود را با پزشک متخصص کودک در میان بگذارید و منتظر نباشید.
-رویکرد انتظار و دید را نپذیرید. به بسیاری از والدین نگران گفته می شود: “نگران نباش” یا “صبر کن و ببین.” اما انتظار بدترین کاری است که می توانید، انجام دهید. در سنی که فرزندتان بهترین شانس را برای بهبود دارد، خطر از دست دادن زمان ارزشمند را دارید. علاوه بر این چه این تأخیر ناشی از اوتیسم باشد یا عامل دیگری، بعید است که بچه‌های دارای تأخیر رشد به سادگی از مشکلات خود «رشد کنند». به منظور توسعه مهارت ها در زمینه تاخیر، کودک شما به کمک اضافی و درمان هدفمند نیاز دارد.
-به غرایز خود اعتماد کنید. در حالت ایده‌آل دکتر متخصص اوتیسم نگرانی‌های شما را جدی می‌گیرد و ارزیابی کاملی از نظر اوتیسم یا سایر تأخیرهای رشدی انجام می‌دهد. اما گاهی اوقات حتی پزشکان نیز در تشخیص اشتباه می کنند یا مشکلات را دست کم می گیرند. اگر به شما می گوید چیزی اشتباه است به قلب خود گوش دهید و پایدار باشید. یک قرار ملاقات بعدی با پزشک تعیین کنید، نظر دوم را جویا شوید یا به یک متخصص رشد کودک مراجعه کنید.
“پسرفت از هر نوعی که باشد یک علامت هشدار دهنده جدی اوتیسم است”
برخی از کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم شروع به توسعه مهارت های ارتباطی می کنند و سپس پسرفت می کنند معمولا بین ۱۲ تا ۲۴ ماهگی این اتفاق می افتد. به عنوان مثال کودک از کلماتی مانند “مامان” یا “بابا” استفاده می کند و بعد شاهد از دست دادن گفتار هستید یا کودک ممکن است بازی های اجتماعی را که قبلاً از آنها لذت می برد، متوقف کند. یا برای خداحافظی دیگر دستش را تکان ندهد. هر گونه از دست دادن گفتار یا مهارت های اجتماعی باید بسیار جدی گرفته شود زیرا پسرفت یک پرچم قرمز اصلی برای اوتیسم است.
علائم و نشانه های اوتیسم در نوزادان و کودکان خردسال
اگر اوتیسم در دوران نوزادی تشخیص داده شود، درمان می تواند از انعطاف پذیری قابل توجه مغز جوان به طور کامل استفاده کند. اگرچه تشخیص اوتیسم قبل از ۲۴ ماهگی دشوار است اما علائم اغلب بین ۱۲ تا ۱۸ ماهگی ظاهر می شوند. اگر علائم تا ۱۸ ماهگی تشخیص داده شود، درمان فشرده ممکن است به سیم کشی مجدد مغز و معکوس کردن علائم کمک کند.
اولین نشانه های اوتیسم شامل فقدان رفتارهای معمولی است نه وجود رفتارهای غیر معمول، بنابراین تشخیص آنها دشوار است. در برخی موارد اولین علائم اوتیسم حتی به اشتباه به عنوان نشانه های “کودک خوب” تعبیر می شود، زیرا ممکن است نوزاد آرام، مستقل و بی نیاز به نظر برسد. بنابراین اگر بدانید به دنبال چه چیزی باشید، می توانید علائم هشدار دهنده را زودتر مشاهده کنید. برخی از نوزادان اوتیستیک به نوازش پاسخ نمی‌دهند، دستشان را دراز نمی‌کنند تا او را بلند کنند یا هنگام تغذیه به مادرشان نگاه نمی‌کنند.
نشانه های اولیه اوتیسم
-تماس چشمی برقرار نمی کند مانند نگاه کردن به چشم های شما هنگام غذا خوردن یا هنگام لبخند زدن.
-به اسم خود یا صدای آشنا پاسخ نمی دهد.
-وقتی به چیزهایی اشاره می کنید اشیاء را با چشم دنبال نمی کند.
-برای خداحافظی دست تکان نمی دهد یا از حرکات دیگر برای برقراری ارتباط استفاده نمی کند.
– برای جلب توجه شما صدا ایجاد نمی کند.
-برای اینکه او را بغل کنید دستانش را دراز نمی کند.
-حرکات و حالات صورت شما را تقلید نمی کند.
-با افراد دیگر بازی نمی کند یا علاقه و لذت را به اشتراک نمی گذارد.
-اگر به خود صدمه زدید یا احساس ناراحتی کردید به شما توجه نمی کند.
پرچم های قرمز رشد در اوتیسم
تأخیرهای زیر نیاز به ارزیابی فوری توسط متخصص اوتیسم کودکان دارد:
-تا ۶ ماهگی: لبخند یا دیگر حالت های گرم و شاد ندارد.
-تا ۹ ماهگی: صداها، لبخندها یا سایر حالات چهره را به اشتراک نمی گذارد.
-در ۱۲ ماهگی: به نام خود پاسخ نمی دهد.
-تا ۱۲ ماهگی: آواسازی یا حرف زدن ندارد.
– تا ۱۲ ماهگی: اشاره کردن، نشان دادن، رسیدن، یا تکان دادن وجود ندارد.
-تا ۱۶ ماهگی: کلمات گفتاری وجود ندارد.
-تا ۲۴ ماهگی: عبارات دو کلمه‌ای معنی‌دار که شامل تقلید یا تکرار نباشد، وجود ندارد.
علائم و نشانه های اوتیسم در کودکان بزرگتر
همانطور که کودکان بزرگتر می شوند، پرچم قرمز برای اوتیسم متنوع تر می شود. علائم و نشانه‌های هشداردهنده زیادی وجود دارد اما معمولاً حول محور اختلالات مهارت‌های اجتماعی، مشکلات گفتاری و زبانی، مشکلات ارتباط غیرکلامی و رفتار غیرقابل انعطاف می‌چرخند.
-نشانه‌های مشکلات اجتماعی شامل عدم تمایل نسبت به اطرافیان یا آنچه در اطرافشان می‌گذرد ظاهر می‌شود.
-نمی داند چگونه با دیگران ارتباط برقرار کند، بازی کند یا دوست پیدا کند.
-ترجیح می دهد او را لمس نکنید، نگه ندارید یا در آغوش نگیرید.
-بازی‌های «نمادین» انجام نمی‌دهد، در بازی‌های گروهی شرکت نمی‌کند، از دیگران تقلید نمی‌کند یا از اسباب‌بازی‌ها به روش‌های خلاقانه استفاده نمی‌کند.
-در درک احساسات یا صحبت کردن در مورد آنها مشکل دارد.
-وقتی دیگران با آنها صحبت می کنند به آنها توجه نمی کند.
-علایق یا دستاوردها را با دیگران به اشتراک نمی گذارد (نقاشی، اسباب بازی).
تعامل اجتماعی اولیه برای کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم می تواند دشوار باشد. به نظر می رسد بسیاری از کودکان در طیف اوتیسم ترجیح می دهند در دنیای خود زندگی کنند و دور از دیگران باشند.
علائم مشکلات گفتاری و زبانی اوتیسم
-با لحن نامتعارف یا با ریتم یا زیر و بم عجیب صحبت می کند (مثلاً هر جمله را طوری به پایان می رساند که انگار سوالی می پرسد).
-کلمات یا عبارات مشابه را بارها و بارها تکرار می کند، اغلب بدون قصد ارتباط می باشد.
-به جای پاسخ دادن به یک سوال با تکرار آن پاسخ می دهد.
-از زبان نادرست استفاده می کند (اشتباهات دستوری، کلمات اشتباه) یا به صورت سوم شخص به خود اشاره می کند.
-در برقراری ارتباط با نیازها یا خواسته ها مشکل دارد.
– دستورالعمل ها، عبارات یا سوالات ساده را نمی فهمد.
-آنچه گفته می شود را بیش از حد تحت اللفظی می گیرد (از طنز، کنایه و طعنه غافل می شود).
کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم در گفتار و زبان مشکل دارند. اغلب آنها دیر شروع به صحبت می کنند.
علائم مشکلات ارتباط غیر کلامی اوتیسم
-از تماس چشمی اجتناب می کند.
-حالات چهره و صورت با آنچه می گویند مطابقت ندارد.
-حالات چهره، لحن صدا و حرکات دیگران را درک نمی کند.
-حرکات چهره بسیار کمی انجام می دهد (مانند اشاره). ممکن است سرد یا “روبات مانند” باشد.
-به طور غیرعادی به مناظر، بوها، بافت ها و صداها واکنش نشان می دهد. ممکن است به خصوص به صداهای بلند حساس باشد. همچنین می‌تواند نسبت به افرادی که واردیا خارج می‌شوند و همچنین تلاش‌های دیگران برای جلب توجه کودک بی‌تفاوت باشد.
-وضعیت غیر معمول، دست و پا چلفتی، یا حرکت غیرعادی (مثلاً راه رفتن منحصراً روی نوک پا) دیده می شود.
کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم در درک نشانه های غیرکلامی و استفاده از زبان بدن مشکل دارند. این امر تعامل اجتماعی را بسیار دشوار می کند.
نشانه های عدم انعطاف پذیری اوتیسم
-از یک روال سفت و سخت پیروی می کند (مثلاً اصرار دارد مسیر خاصی را برای رسیدن به مدرسه طی کند).
-در انطباق با هر گونه تغییر در برنامه یا محیط مشکل دارد (مثلاً اگر مبلمان مرتب شده باشد یا زمان خواب در زمانی متفاوت از زمان معمول باشد، عصبانی می شود).
-با وسواس همه چیز را ردیف می کند یا آنها را به ترتیب خاصی مرتب می کند.
-دل مشغولی به موضوع محدود مورد علاقه، که اغلب شامل اعداد یا نمادها می شود (به عنوان مثال به خاطر سپردن و خواندن حقایق در مورد نقشه ها، برنامه های قطار، یا آمار ورزش).
-مدت زمان طولانی را صرف تماشای اجسام متحرک مانند پنکه سقفی می کند یا روی یک قسمت خاص از یک جسم مانند چرخ های یک ماشین اسباب بازی تمرکز می کند.
-اعمال یا حرکات یکسانی را بارها و بارها تکرار می کند، مانند تکان دادن دست، تکان دادن، یا چرخیدن (که به عنوان رفتار خود تحریکی شناخته می شود). برخی از محققان و پزشکان معتقدند که این رفتارها ممکن است کودکان مبتلا به اوتیسم را بیشتر تسکین دهد تا تحریک کند.
کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم اغلب در رفتارها، فعالیت ها و علایق خود محدود، انعطاف ناپذیر و حتی وسواسی هستند.
رفتارهای محدود و تکراری رایج اوتیسم
-تکان دادن دست
-تاب دادن به جلو و عقب
-چرخیدن در یک دایره
-تکان دادن انگشت
-کوبیدن سر
-خیره شدن به چراغ ها
-حرکت انگشتان جلوی چشم
-کوبیدن انگشتان
-ضربه زدن به گوش
-خراشیدن
-ردیف کردن اسباب بازی ها
-اجسام در حال چرخش
-چرخش چرخ
-تماشای اجسام متحرک
-چراغ تکان دهنده روشن و خاموش می شود
-تکرار کلمات یا صداها
کاهش خطر ابتلا به اوتیسم: نکاتی برای مادران باردار
-مولتی ویتامین بخور. مصرف روزانه ۴۰۰ میکروگرم اسید فولیک به پیشگیری از نقایص مادرزادی مانند اسپینا بیفیدا کمک می کند. مشخص نیست که آیا این به کاهش خطر ابتلا به اوتیسم نیز کمک می‌کند یا خیر، اما مصرف ویتامین‌ها ضرری ندارد.
-در مورد SSRI ها بپرسید. زنانی که از SSRI استفاده می کنند (یا در دوران بارداری دچار افسردگی می شوند) باید با پزشک در مورد تمام خطرات و مزایای این داروها صحبت کنند. افسردگی درمان نشده در مادر می تواند بعداً بر سلامت فرزندش نیز تأثیر بگذارد، بنابراین این تصمیم ساده ای نیست.
-مراقبت های دوران بارداری را انجام دهید. خوردن غذای مغذی، تلاش برای جلوگیری از عفونت و مراجعه به پزشک برای معاینات منظم می تواند شانس به دنیا آوردن یک کودک سالم را افزایش دهد.
مقاله های مرتبط
علائم و نشانه های اوتیسم در نوزادان
علائم هشدار دهنده اوتیسم در کودکان
علائم و نشانه های اوتیسم در کودک یک ساله
علائم و نشانه های اوتیسم در کودک دو ساله
علائم و نشانه های اوتیسم در کودک سه ساله
علائم و نشانه های اوتیسم در کودک چهار ساله
علائم اختلال اوتیسم در بزرگسالان