پرخاشگری در کودکان یکی از شایع‌ترین چالش‌هایی است که والدین با آن روبه‌رو می‌شوند. از پرت کردن وسایل و داد زدن گرفته تا ضربه زدن به دیگران، این رفتارها می‌توانند زندگی روزمره کودک و خانواده را دچار اختلال کنند. اما خوشبختانه، رفتار درمانی یکی از مؤثرترین روش‌های علمی برای کاهش و اصلاح رفتارهای پرخاشگرانه در کودکان است.
در این مقاله به بررسی دلایل پرخاشگری در کودکان، روش‌های درمانی مبتنی بر رفتاردرمانی و نقش مؤثر دکتر احسان حسینی سیانکی و تیم تخصصی او در این حوزه می‌پردازیم. همچنین نظرات برخی از والدینی که فرزندانشان در مرکز درمانی ایشان تحت درمان بوده‌اند را مرور می‌کنیم.
پرخاشگری در کودکان چیست و چرا اتفاق می‌افتد؟
پرخاشگری می‌تواند به شکل‌های مختلفی مانند کتک زدن، فریاد کشیدن، پرتاب اشیا، تهدید یا رفتارهای چالش‌برانگیز دیگر بروز کند. این نوع رفتارها معمولاً نتیجه عواملی همچون:
- اختلالات عصبی-رشدی مانند اختلال اوتیسم یا بیش فعالی
- مشکلات پردازش حسی و درکی
- ناتوانی در بیان احساسات و خواسته‌ها
- تأثیر محیط خانوادگی یا تنش‌های روانی
- ضعف در مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی
در بسیاری از مواقع، این کودکان نمی‌دانند چطور احساسات خود را مدیریت کنند و در نتیجه به رفتارهای پرخاشگرانه پناه می‌برند.
رفتار درمانی چیست و چگونه عمل می‌کند؟
رفتار درمانی (Behavior Therapy) نوعی از درمان‌های روانشناختی است که تمرکز آن بر اصلاح رفتارهای نامطلوب از طریق آموزش، تقویت رفتارهای مثبت و کاهش عوامل محرک رفتارهای منفی است.
در رفتاردرمانی کودک، ابتدا رفتارهای پرخاشگرانه به دقت شناسایی و تحلیل می‌شوند. سپس بر اساس الگوی ABC که شامل Antecedent (محرک قبل از رفتار)، Behavior (رفتار) و Consequence (پیامد) است، برنامه درمانی طراحی می‌گردد.
هدف‌های رفتاردرمانی عبارت‌اند از:
- کاهش فراوانی و شدت رفتارهای پرخاشگرانه
- آموزش راه‌های مناسب برای بیان احساسات
- تقویت مهارت‌های ارتباطی و خودتنظیمی حسی کودک
- افزایش همکاری و همدلی در تعاملات اجتماعی
نقش دکتر احسان حسینی سیانکی در درمان پرخاشگری کودکان
دکتر حسینی سیانکی با بیش از ۲۰ سال سابقه در حوزه توانبخشی کودکان، یکی از متخصصان برجسته کشور در زمینه درمان مشکلات رفتاری، حسی و حرکتی است. او با بهره‌گیری از تیمی تخصصی در دو مرکز پیشرفته در تهران (پاسداران و سعادت‌آباد)، خدمات رفتاردرمانی را به‌صورت حرفه‌ای، علمی و نتیجه‌محور ارائه می‌دهد.
روش‌های درمانی مورد استفاده در مرکز دکتر سیانکی کاملاً بر پایه ارزیابی فردی، مداخله رفتاری ساختاریافته و همکاری والدین طراحی می‌شود. درمان شامل ترکیبی از بازی درمانی، تقویت مثبت، آموزش مهارت‌های ارتباطی و مداخلات حسی است.
نظر خانواده‌ها درباره اصلاح پرخاشگری با رفتار درمانی
در طول سال‌ها، خانواده‌های بسیاری از خدمات مرکز دکتر حسینی سیانکی استفاده کرده‌اند و تجربه‌های موفق خود را با ما در میان گذاشته‌اند:
۱.مادر پارسا (۶ ساله):
«پسرم همیشه وسایل پرت می‌کرد، به برادرش ضربه می‌زد و توی مهدکودک شکایت زیاد داشتیم. بعد از شروع جلسات رفتاردرمانی با دکتر سیانکی، خیلی از رفتارهاش اصلاح شده. حالا موقع عصبانیت صحبت می‌کنه، نه اینکه فریاد بزنه یا بزنه.»
۲.پدر یلدا (۵ ساله):
«دخترم وقتی نمی‌تونست خواسته‌ش رو بگه، گریه می‌کرد و می‌زد. جلسات درمانی با تمرکز روی مهارت‌های ارتباطی خیلی مؤثر بود. الان صبورتر شده و پرخاشگری‌ها خیلی کمتر شده.»
۳.مادر آرین (۷ ساله، مبتلا به ADHD):
«آرین فوق‌العاده تکانشی بود. با ترکیب کاردرمانی ذهنی و رفتاردرمانی در مرکز دکتر حسینی سیانکی، الان کنترل بیشتری روی خودش داره. تو مدرسه هم رفتار بهتری نشون می‌ده.»
تکنیک‌های مؤثر در رفتاردرمانی پرخاشگری کودکان
در مراکز پیشرفته مانند مراکز تحت نظر دکتر حسینی سیانکی، از ترکیبی از تکنیک‌های تخصصی برای اصلاح پرخاشگری استفاده می‌شود. برخی از این روش‌ها عبارت‌اند از:
۱. تقویت مثبت
تشویق کودک بلافاصله پس از انجام رفتار مناسب، باعث افزایش احتمال تکرار آن رفتار می‌شود.
۲. بی توجهی هدفمند
در مواجهه با برخی رفتارهای منفی خفیف، بی‌توجهی می‌تواند باعث خاموش شدن تدریجی رفتار شود.
۳. آموزش مهارت‌های جایگزین
آموزش مهارت‌هایی مثل «درخواست کمک»، «استفاده از کلمات برای ابراز احساسات» یا «کنترل خشم» کمک می‌کند کودک راه‌های سالم‌تری برای واکنش پیدا کند.
۴. استفاده از بازی درمانی
از طریق بازی‌های هدفمند، کودک نحوه کنترل احساسات و رعایت نوبت، همدلی و مدیریت تعارض را یاد می‌گیرد.
۵. مداخله حسی
در مواردی که کودک دچار مشکلات حسی است، ترکیب رفتاردرمانی با کاردرمانی حسی در بهبود تنظیم هیجانی بسیار مؤثر است.
نقش والدین در روند رفتاردرمانی کودک
موفقیت درمان پرخاشگری تنها به جلسات درمانی محدود نمی‌شود. همکاری والدین در خانه نقش اساسی در تثبیت تغییرات رفتاری دارد. در مرکز دکتر حسینی سیانکی، آموزش والدین جزو مراحل اصلی درمان است. والدین می‌آموزند:
- چگونه با کودک هنگام بروز خشم برخورد کنند.
- چطور محیط خانه را برای کاهش محرک‌های پرخاشگر تنظیم کنند.
- چگونه رفتارهای مثبت را تشویق کنند و رفتارهای منفی را مدیریت کنند.
چرا مرکز دکتر سیانکی انتخاب اول خانواده‌هاست؟
-طراحی برنامه درمانی اختصاصی برای هر کودک
-ترکیب رفتاردرمانی با کاردرمانی، گفتاردرمانی و درمان‌های مکمل
-تیم متخصص با تجربه بالا و برخورد حرفه‌ای
-بازخورد مثبت خانواده‌ها از سراسر کشور
-محیط امن، کودک محور و علمی
نتیجه‌گیری
رفتارهای پرخاشگرانه کودک می‌توانند نشانه‌ای از مشکلات عمیق‌تر در پردازش هیجانی، مهارت‌های ارتباطی یا اختلالات عصبی-رشدی باشند. با استفاده از روش‌های علمی و اثبات‌شده رفتاردرمانی، می‌توان این رفتارها را به‌تدریج کاهش داد و به کودکان کمک کرد تا راه‌های سالم‌تری برای ابراز احساسات خود پیدا کنند.
دکتر احسان حسینی سیانکی با سابقه‌ای درخشان و تیم تخصصی خود، در خط مقدم اصلاح این رفتارها قرار دارد. اگر فرزند شما نیز با چالش‌هایی از این دست روبه‌روست، مشاوره و درمان در مرکز تخصصی رفتاردرمانی تهران می‌تواند نقطه آغاز یک تغییر مثبت و پایدار باشد.
