یکی از لحظات شیرین و فراموش نشدنی برای هر پدر، زمانی است که نوزادش برای اولین بار به او لبخند می‌زند یا با چشم‌های کنجکاو او را دنبال می‌کند. بسیاری از والدین این سوال را در ذهن دارند که نوزاد از چند ماهگی پدرش را می‌شناسد؟ آیا نوزادان فقط مادرشان را تشخیص می‌دهند یا پدر را نیز به زودی شناسایی می‌کنند؟ این مقاله با نگاهی علمی و کاربردی به پاسخ این سوال پرداخته و در نهایت به نقش متخصصانی چون دکتر حسینی سیانکی در رشد تکاملی کودکان اشاره خواهد کرد.
مراحل شناخت چهره در نوزادان
درک و شناخت چهره‌ها یکی از نخستین توانایی‌های نوزاد در ارتباط با دنیای اطرافش است. از بدو تولد، نوزادان نسبت به چهره انسان واکنش نشان می‌دهند، اما تشخیص چهره‌ها به مرور زمان و با رشد مغزی و بینایی تکمیل می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر به مقاله “عدم توجه کودک به اطرافیانش” مراجعه کنید.
تولد تا یک ماهگی: شروع واکنش به چهره
در چند هفته اول، نوزاد ممکن است بیشتر به صدا، بو و شکل کلی چهره پاسخ دهد تا اینکه دقیقاً فرد را بشناسد. به طور معمول، مادر به دلیل نزدیکی فیزیکی، بیشتر در معرض تماس با نوزاد قرار دارد. اما این به معنی نادیده گرفتن پدر نیست.
دو تا سه ماهگی: تمایز چهره‌ها
در این بازه زمانی، نوزاد شروع به تشخیص تفاوت بین چهره‌های آشنا و غریبه می‌کند. چهره پدر، اگر در معرض دید و ارتباط منظم با نوزاد باشد، به مرور برای او آشنا خواهد شد. در واقع، پدرانی که زمان بیشتری را با نوزاد سپری می‌کنند، زودتر مورد شناسایی قرار می‌گیرند.
چهار تا شش ماهگی: شناخت آگاهانه
در حدود ۴ ماهگی، نوزادان معمولاً چهره پدر را به طور آگاهانه و با واکنش‌هایی چون لبخند زدن یا هیجان نشان دادن، شناسایی می‌کنند. در این مرحله، ارتباط عاطفی هم تقویت می‌شود. پدر ممکن است متوجه شود که نوزادش با دیدن او آرام می‌گیرد یا لبخند می‌زند، که نشانه‌ای از شناخت و دلبستگی است.
عوامل مؤثر در شناسایی پدر توسط نوزاد
شناخت چهره پدر توسط نوزاد به عوامل متعددی بستگی دارد. در ادامه مهم‌ترین موارد را بررسی می‌کنیم:
۱. حضور فعال پدر در کنار نوزاد
هرچه پدر بیشتر با نوزاد وقت بگذراند، احتمال شناسایی او توسط کودک سریع‌تر خواهد بود. تماس چشمی، صحبت کردن، در آغوش گرفتن و حتی انجام کارهایی مثل عوض‌کردن پوشک می‌تواند نقش مهمی در این زمینه داشته باشد.
۲. رشد بینایی نوزاد
بینایی نوزاد در ماه‌های اولیه هنوز کامل نیست. او در ابتدا تنها تا فاصله ۲۰ تا ۳۰ سانتی متری را به خوبی می‌بیند، اما به مرور با تکامل بینایی، توانایی تشخیص جزئیات چهره‌ها هم بیشتر می‌شود. به مقاله “نوزاد از چند ماهگی ارتباط چشمی برقرار می کند؟” مراجعه کنید.
۳. صدا و بوی پدر
نوزادان علاوه بر چهره، به صدا و بوی آشنا نیز واکنش نشان می‌دهند. اگر پدر در زمان بارداری با نوزاد صحبت کرده باشد، احتمال دارد که نوزاد صدای او را از بدو تولد بشناسد. بوی بدن پدر نیز یکی از نشانه‌هایی‌ست که به نوزاد در ایجاد احساس امنیت کمک می‌کند.
تفاوت شناخت پدر و مادر در نوزاد
به‌طور طبیعی، نوزادان در ماه‌های اول بیشتر با مادر ارتباط دارند، به دلیل تغذیه از شیر مادر، تماس پوستی مکرر و حضور بیشتر. اما این به معنی ناتوانی نوزاد در شناخت پدر نیست. نوزادانی که پدرشان نیز نقش فعالی در مراقبت از آن‌ها دارد، اغلب در همان ۳ تا ۴ ماه اول چهره او را به خوبی شناسایی می‌کنند. به مقاله “نوزاد از چند ماهگی مادرش را می شناسد؟” مراجعه کنید.
نقش شناخت پدر در رشد عاطفی نوزاد
شناخت چهره پدر، فقط یک اتفاق ساده و شیرین نیست؛ بلکه بخش مهمی از رشد عاطفی و اجتماعی کودک به شمار می‌آید. وقتی نوزاد متوجه شود که علاوه بر مادر، یک فرد دیگر هم هست که به او محبت می‌کند، در او احساس امنیت و اعتماد شکل می‌گیرد.
مطالعات نشان داده‌اند که حضور مؤثر پدران در سال اول زندگی کودک، باعث کاهش اضطراب جدایی و افزایش اعتماد به نفس در سال‌های بعدی می‌شود.
چه زمانی باید نگران شد؟
اگر نوزاد تا پایان ۶ ماهگی به چهره‌های آشنا، به‌ویژه چهره پدر و مادر واکنشی نشان نمی‌دهد، ممکن است نشانه‌ای از تأخیر در رشد اجتماعی یا حسی باشد. البته هر کودکی روند رشد خاص خود را دارد، اما مشورت با متخصصان تکامل کودک در این مواقع ضروری‌ست.
نقش دکتر حسینی سیانکی در پایش رشد تکاملی نوزادان
در مواردی که والدین نسبت به شناخت چهره، واکنش‌های اجتماعی یا رشد عاطفی کودک خود دچار تردید هستند، بهترین راه مراجعه به متخصصان حوزه رشد و تکامل کودک است.
دکتر حسینی سیانکی، یکی از متخصصان برجسته در زمینه کار با کودکان، با بیش از دو دهه تجربه، نقش مؤثری در پایش رشد نوزادان و کودکان داشته‌اند. ایشان با بررسی دقیق مهارت‌های اجتماعی، ارتباطی، بینایی و شنیداری کودکان، به خانواده‌ها در درک بهتر روند رشد کودک کمک می‌کنند.
مرکز تخصصی تحت نظر ایشان با دو شعبه در غرب و شرق تهران، امکان ارزیابی و مداخلات اولیه را برای خانواده‌ها فراهم کرده و در صورت نیاز، برنامه‌های کاردرمانی یا گفتاردرمانی متناسب با سن کودک ارائه می‌دهد.
راهکارهایی برای تقویت ارتباط بین پدر و نوزاد
اگر پدری می‌خواهد فرزندش سریع‌تر او را بشناسد، رعایت نکات زیر می‌تواند بسیار کمک کننده باشد:
- صحبت کردن با نوزاد: حتی اگر نوزاد پاسخ ندهد، صدای پدر برایش آشنا می‌شود.
- برقراری تماس چشمی: هنگام غذا دادن با شیشه یا بازی کردن.
- در آغوش گرفتن مکرر: تماس بدنی باعث تقویت دلبستگی می‌شود.
- حضور در روتین‌های روزمره: مثل حمام کردن، خواباندن یا تعویض پوشک.
جمع‌بندی
شناخت پدر توسط نوزاد فرآیندی طبیعی اما تدریجی‌ست که از همان ماه‌های ابتدایی زندگی آغاز می‌شود. بسیاری از نوزادان بین ۳ تا ۴ ماهگی چهره پدر را به‌وضوح شناسایی کرده و به آن واکنش نشان می‌دهند. البته حضور فعال پدر و کیفیت تعامل او با نوزاد نقش کلیدی در این موضوع دارد.
در صورتی که والدین نسبت به روند رشد کودک خود نگرانی‌هایی دارند، توصیه می‌شود از راهنمایی متخصصانی مانند دکتر حسینی سیانکی به عنوان بهترین دکتر متخصص کاردرمانی تهران استفاده کنند. مراکز تحت نظر ایشان با امکانات کامل برای پایش رشد و ارائه خدمات تخصصی آماده کمک به خانواده‌ها هستند.