فلج مغزی خفیف به اختلالات حرکتی ناشی از آسیب خفیف به مغز در حال رشد اشاره دارد. از آنجایی که آسیب آنقدر شدید نیست، اختلالات حرکتی ممکن است در سال های اولیه کودکی ناشناخته بماند. با این حال با رشد کودکان مبتلا به فلج مغزی خفیف، اختلالات حرکتی ممکن است آشکارتر شود. خوشبختانه هیچ وقت برای بهبودی دیر نیست. حتی در بزرگسالی، افراد مبتلا به فلج مغزی می توانند حرکات خود را بهبود بخشند. برای کمک به درک شما از فلج مغزی خفیف، در این مقاله به بحث خواهیم پرداخت:
-علائم فلج مغزی خفیف
-اهمیت مداخله زودهنگام
-درمان فلج مغزی خفیف
علائم فلج مغزی خفیف
عوامل مختلفی می توانند بر چگونگی تأثیر فلج مغزی خفیف بر حرکت تأثیر بگذارند. برای بسیاری، علائم ممکن است به قدری ظریف باشد که تا زمانی که کودک عمداً شروع به حرکت کند، اختلالات حرکتی ظاهراً قابل توجه نباشد. سیستم طبقه بندی عملکرد حرکتی درشت (GMFCS) اغلب برای طبقه بندی شدت فلج مغزی یک فرد استفاده میشود. این شامل ۵ سطح است که سطح ۱ خفیف ترین و سطح ۵ شدیدترین است.
افراد مبتلا به فلج مغزی خفیف اغلب به عنوان GMFCS سطح ۱ طبقه بندی می شوند. این افراد به طور کلی قادر به راه رفتن و انجام فعالیت های روزمره بدون کمک هستند. از آنجایی که آنها می توانند استقلال خود را حفظ کنند، سی پی خفیف می تواند برای سال ها مورد توجه قرار نگیرد و در نتیجه درمان نشود. با این حال، دانستن علائم سی پی خفیف برای جلوگیری از پیشرفت عوارض ضروری است. علائم فلج مغزی خفیف عبارتند از:
-راه رفتن غیرعادی: راه رفتن روی انگشتان پا، راه رفتن روی پاشنه پا، خم شدن مداوم زانوها، راه رفتن با انگشتان پا به سمت داخل یا خارج، لنگیدن خفیف و غیره.
-مشکل در مهارت های حرکتی ظریف: مهارت هایی که نیاز به دقت و مهارت دارند مانند نوشتن
-اختلالات گفتاری: تکلم، تنفس یا ناتوانی در صحبت کردن (مرتبط با فلج مغزی غیرکلامی)
-حرکات آهسته یا تون عضلانی کم: کودکانی که فاقد تون عضلانی هستند ممکن است حرکات آهسته، قدرت کم و کنترل ضعیف سر و تنه داشته باشند.
-حرکات سفت یا تون عضلانی بالا: کودکان با تون عضلانی بیش از حد (شرایطی به نام اسپاستیسیته) ممکن است حرکات سفت و سفت نشان دهند.
-تعادل و هماهنگی ضعیف: به خصوص اگر مخچه آسیب دیده باشد (مرتبط با فلج مغزی آتاکسیک)
-وضعیت نامناسب: مانند خم شدن یا کج شدن به یک طرف، شانه های گرد، یا زانوهای خمیده هنگام ایستادن
-لرزش: حرکات غیر ارادی، ریتمیک و نوسانی
اهمیت مداخله زودهنگام برای فلج مغزی خفیف
در حالی که آسیب مغزی که باعث فلج مغزی می شود پیشرفت نمی کند، اثرات ثانویه (مانند تون ماهیچه های غیر طبیعی و درد مزمن) می تواند در طول زمان بدتر شود. بنابراین مداخله زودهنگام برای جلوگیری از پیشرفت عوارض ثانویه کلیدی است.
هنگامی که کودکی با فلج مغزی خفیف کنترل نشده بزرگ می شود، اختلالات حرکتی او مدت زیادی ظاهر می شود. در نتیجه ممکن است الگوهای حرکتی ناسازگاری ایجاد کنند. از آنجایی که کودکان مبتلا به فلج مغزی احتمالاً راه رفتن را یاد میگیرند و سایر فعالیتهای روزانه را با تون ماهیچهای غیرعادی انجام میدهند، لزوماً نمیدانند که زندگی روزمره بدون آن چگونه است. در نتیجه، جایگزینی این عادات می تواند چالش برانگیزتر باشد.
دکتر کارن پاپ، متخصص مغز و اعصاب، در کتاب خود توضیح می دهد که وقتی از کودک مبتلا به فلج مغزی خفیف بخواهید با فرم صحیح راه برود، معمولاً می تواند توانایی خود را در انجام این کار نشان دهد. با این حال، آنها به سرعت از روی عادت به الگوی راه رفتن قبلی خود متوسل می شوند. تنها راه جایگزینی این عادت این است که از کودکتان بخواهید به طور مداوم راه رفتن را با فرم خوب تمرین کند.
این توانایی مغز را برای ایجاد تغییرات تطبیقی، انعطاف پذیری عصبی افزایش می دهد. مغز کودکان نسبت به بزرگسالان دارای سطوح بیشتری از نوروپلاستیسیته است. بنابراین ضروری است که از این مقادیر افزایش یافته نوروپلاستیسیته برای کمک به افراد مبتلا به فلج مغزی خفیف، عملکرد حرکتی خود را بهبود بخشند، قبل از اینکه الگوهای حرکتی ناسازگار باعث ایجاد عوارض بیشتر شوند.
هر چه زودتر به اختلالات حرکتی رسیدگی شود، یادگیری الگوهای حرکتی جدید برای کودکان سریعتر و آسانتر خواهد بود که می تواند جایگزین الگوهای ناسازگار شود. این نه تنها برای راه رفتن، بلکه برای سایر کارهایی که تحت تأثیر فلج مغزی کودک قرار گرفته اند، مانند دویدن، صحبت کردن یا نوشتن نیز صادق است.
درمان فلج مغزی خفیف
هر مورد فلج مغزی خفیف منحصر به فرد است و نیاز به یک رویکرد شخصی برای مدیریت دارد. مغز همیشه قادر به سازگاری است و با مداخلات مناسب، افراد ممکن است بتوانند عملکرد حرکتی خود را بهبود بخشند. یکی از شایع ترین عوارض فلج مغزی خفیف اسپاسم است. این علت اصلی بسیاری از اختلالات حرکتی اضافی از جمله حرکات سفت، راه رفتن غیر طبیعی و مهارت های حرکتی ظریف ضعیف است. با رفع اسپاسم، افراد می توانند بهتر در درمان های توانبخشی شرکت کنند و کیفیت زندگی خود را به میزان قابل توجهی بهبود بخشند. در زیر، درمانهای مختلف اسپاستیسیتی در افراد مبتلا به فلج مغزی خفیف را مورد بحث قرار خواهیم داد:
کاردرمانی جسمی: کاردرمانی بر کمک به افراد برای بهبود تحرک خود از طریق ورزش هدفمند تمرکز دارد. انجام مداوم تمرینات درمانی آموخته شده در کاردرمانی فلج مغزی به تحریک مغز کمک می کند و آن را تشویق به ایجاد تغییرات انطباقی می کند. در نتیجه، حرکات متاثر از اسپاستیسیته ممکن است قادر به سازماندهی مجدد به نواحی بدون آسیب مغز و بهبود باشند.
ارتز: اگر سی پی روی پاهای کودک شما تأثیر می گذارد، قبل از تشویق آنها به ادامه راه رفتن، اصلاح فرم آنها ضروری است. راه رفتن با الگوی غیرطبیعی تنها عادات ضعیف راه رفتن را تقویت می کند، که ممکن است منجر به درد مزمن و افزایش مشکل در راه رفتن در آینده شود. پوشیدن یک ارتز مانند بریس می تواند به نگه داشتن صحیح پا در جای خود کمک کند.
بوتاکس: پزشکان می توانند بوتاکس را به عضلات اسپاستیک تزریق کنند تا به افراد مبتلا به فلج مغزی کمک کنند تا اسپاسم خود را مدیریت کنند. بوتاکس با مسدود کردن سیگنال های عصبی بیش فعال که باعث انقباض غیر ارادی عضلات می شود، عمل می کند.
باکلوفن: باکلوفن یک شل کننده عضلانی است که می تواند به صورت خوراکی مصرف شود. به طور کلی، افراد مبتلا به فلج مغزی خفیف، باکلوفن را به شکل قرص مصرف می کنند، زیرا اسپاستیک آنها به اندازه کافی شدید نیست که نیاز به جراحی داشته باشد.
مانند بوتاکس، اثرات باکلوفن موقتی است و کاردرمانی جسمی بصورت فشرده برای ارتقاء کنترل حرکتی بهتر توصیه می شود.
کار درمانی دست ورزی: کودکان مبتلا به فلج مغزی خفیف نیز ممکن است از شرکت در کاردرمانی سود ببرند. کاردرمانگران می توانند با کودک شما همکاری کنند تا مشارکت او در فعالیت های روزانه از جمله بازی، مدرسه و مراقبت از خود را افزایش دهند. آنها ممکن است شامل فعالیت های حرکتی ظریف، یکپارچگی حسی و آموزش مراقبت از خود در طول درمان باشند.
پرداختن به اسپاستیسیته در دستها و بازوها ممکن است به کودکان کمک کند نوشتن، دستکاری اسباببازیها و فعالیتهای خودمراقبتی را آسانتر انجام دهند. مجدداً، تمرین مکرر فعالیت ها سیم کشی مجدد مغز را تسهیل می کند تا این فعالیت ها در آینده آسان تر شود. کاردرمانگران عمدتاً از فعالیتهای جذاب بر خلاف تمرینات، برای رفع نیازهای کودک مبتلا به فلج مغزی خفیف استفاده میکنند.
علاوه بر این، کاردرمانگران ممکن است استفاده از راهبردهای جبرانی یا تجهیزات انطباقی را برای افزایش سهولت مشارکت کودک در برخی فعالیتها، مانند استفاده از یک سطح شیبدار برای نوشتن یا استفاده از ظروفی با چنگال بزرگتر، پیشنهاد کنند.
گفتار درمانی: برخی از کودکان مبتلا به فلج مغزی خفیف به دلیل اسپاستیسیتی که بر عضلات صورت و گردن آنها تاثیر می گذارد، در صحبت کردن، جویدن یا بلع مشکل دارند. گفتاردرمانی فلج مغزی می تواند در تمام این زمینه ها کمک کند. گفتار درمانگران ممکن است از بازی ها یا تمرینات زبان و لب برای رفع نیازهای کودکان فلج مغزی استفاده کنند. آنها همچنین ممکن است روش های ارتباطی جایگزین را به کودکان آموزش دهند تا در صورت لزوم از آنها استفاده کنند.
ورزش در خانه: تمرین فعالیت ها و تمرینات آموخته شده در زمینه های کاردرمانی جسمی و دست ورزی و گفتار درمانی در خانه نیز ضروری است. تمرین مداوم کاردرمانی در منزل برای سی پی به تقویت تقاضا در مغز کمک می کند، که باعث افزایش انعطاف پذیری عصبی می شود و به افراد کمک می کند تا تحرک خود را سریعتر بهبود بخشند.
حتی اشکال خفیف فلج مغزی در صورتی که اثرات آن به درستی مدیریت نشود، پتانسیل شدیدتر شدن را دارند. بنابراین مهم است که یاد بگیرید چگونه به طور موثر مشکلاتی مانند اسپاستیک را مدیریت کنید تا از عوارض بعدی جلوگیری کنید.
امیدواریم این مقاله به شما در درک بهتر علائم فلج مغزی خفیف و اقداماتی که می توانید برای مدیریت اثرات آن انجام دهید کمک کرده باشد. مداخله زودهنگام کلیدی است، بنابراین در صورت مشاهده علائم، حتماً برای تشخیص رسمی به مرکز تخصصی درمان فلج مغزی مراجعه کنید.