یکی از رفتارهای متداول در برخی کودکان، چرخاندن وسایل و اشیا است. این علاقه به چرخش می‌تواند در بسیاری از موارد طبیعی و بخشی از فرآیند رشد کودک باشد. اما گاهی اوقات ممکن است این رفتار نشانه‌ای از نیازهای حسی خاص یا مشکلات ارتباطی باشد. در این مقاله، به بررسی علت چرخاندن وسایل توسط کودکان، دلایل مختلف و نکاتی در مورد چگونگی برخورد با این رفتار می‌پردازیم تا والدین بتوانند با آگاهی بیشتری به این مسئله بپردازند.

دلایل احتمالی چرخاندن وسایل توسط کودک

کودکان به دلایل متعددی به چرخاندن وسایل علاقه نشان می‌دهند. در ادامه برخی از مهم‌ترین عوامل این رفتار آورده شده است:

1. کشف و یادگیری از محیط اطراف
   کودکان، به‌خصوص در سنین پایین، علاقه زیادی به کشف دنیای اطراف خود دارند. چرخاندن وسایل و مشاهده نحوه چرخش آن‌ها، بخشی از کنجکاوی طبیعی کودک در شناخت جهان است. این رفتار می‌تواند به کودکان کمک کند تا اصول فیزیکی مانند چرخش، تعادل و حرکت را بهتر درک کنند.
2. نیاز به تحریک حسی
   برخی کودکان به دلیل نیازهای حسی خاص، به چرخاندن وسایل علاقه نشان می‌دهند. این کودکان اغلب از دیدن چرخش اشیا لذت می‌برند، زیرا این حرکت باعث تحریک بینایی و احساس آرامش در آنها می‌شود. به این رفتار تحریک خود تنظیمی حسی نیز می‌گویند که در برخی کودکان نقش مهمی دارد.
3. نشانه‌ای از اختلال طیف اوتیسم
   در مواردی، علاقه کودک به چرخاندن وسایل می‌تواند از نشانه‌های اختلال طیف اوتیسم باشد. کودکان اوتیستیک معمولاً به رفتارهای تکراری و پیش‌بینی‌پذیر علاقه نشان می‌دهند و چرخاندن وسایل به نوعی احساس اطمینان و آرامش برای آن‌ها ایجاد می‌کند. اگر این رفتار با نشانه‌های دیگری مانند مشکل در برقراری ارتباط چشمی یا علاقه‌مند نبودن به بازی‌های گروهی همراه باشد، بهتر است والدین با یک متخصص مشورت کنند.
4. علاقه به رفتارهای تکراری و قابل پیش‌ بینی
   بسیاری از کودکان به رفتارهای تکراری علاقه دارند و چرخاندن وسایل نیز یکی از این رفتارهاست. این رفتار تکراری ممکن است به دلیل تمایل کودک به مشاهده حرکات قابل پیش‌بینی و لذت بردن از آن‌ها باشد.
5. کمبود تعاملات اجتماعی یا حسی
   در مواردی که کودکان به دلیل کمبود تعاملات اجتماعی، به بازی‌های انفرادی روی می‌آورند، ممکن است به رفتارهایی مانند چرخاندن وسایل علاقه پیدا کنند. این رفتار به آن‌ها کمک می‌کند تا حس کنند کنترل بیشتری بر محیط دارند و می‌توانند احساس رضایت را از این طریق کسب کنند.

چه زمانی نیاز به بررسی تخصصی وجود دارد؟

چرخاندن وسایل توسط کودک معمولاً به خودی خود مشکلی ندارد و بخشی از مراحل طبیعی رشد کودک است. اما در برخی موارد این رفتار نیاز به توجه و بررسی بیشتر دارد. در ادامه نشانه‌هایی را آورده‌ایم که می‌تواند به والدین در تصمیم‌گیری برای مشاوره با یک متخصص کمک کند:

• استمرار و شدت بالای رفتار چرخاندن وسایل
  اگر کودک به‌طور مداوم و بدون تمایل به بازی‌های دیگر، به چرخاندن وسایل مشغول باشد، این موضوع ممکن است نیاز به بررسی داشته باشد.
• عدم واکنش به محیط اطراف
  کودکانی که در هنگام چرخاندن وسایل به صداها و تحریکات اطراف واکنشی نشان نمی‌دهند، ممکن است دچار نوعی اختلال پردازش حسی باشند و نیاز به کمک حرفه‌ای داشته باشند.
• وجود سایر علائم اختلالات طیف اوتیسم
  اگر علاقه کودک به چرخاندن وسایل با علائم دیگری مانند مشکل در برقراری ارتباط چشمی، تمایل به تنهایی یا رفتارهای تکراری دیگر همراه است، بهتر است والدین با یک متخصص کاردرمانی یا روانشناس کودک مشورت کنند.

راهکارهای موثر برای مدیریت علاقه کودک به چرخاندن وسایل

اگر کودک شما به چرخاندن وسایل علاقه نشان می‌دهد، می‌توانید از راهکارهای زیر برای هدایت این رفتار به شکل مثبت و مفید استفاده کنید.

1. فعالیت‌های حسی مناسب
   کودکان با نیازهای حسی اغلب به فعالیت‌هایی مانند کاردرمانی حسی نیاز دارند تا بتوانند تحریکات حسی خود را از راه‌های مناسب‌تری تامین کنند. فعالیت‌هایی مثل بازی با ماسه، خمیر بازی، و توپ‌های نرم می‌توانند جایگزین خوبی برای چرخاندن وسایل باشند و به کودک کمک کنند تا به شکل موثری با نیازهای حسی خود مواجه شود.
2. تنوع در فعالیت‌های روزانه
   برای کاهش تمایل کودک به رفتارهای تکراری، برنامه‌های متنوع و فعالیت‌های جذاب و جدیدی در طول روز برای او در نظر بگیرید. این فعالیت‌ها می‌توانند شامل نقاشی، بازی‌های تعاملی و فعالیت‌های حرکتی باشند که انرژی و توجه کودک را به سمت فعالیت‌های متنوعی هدایت کنند.
3. تشویق به بازی‌های گروهی و اجتماعی
   کودکان معمولاً با بازی‌های گروهی و تعامل با سایر کودکان، رفتارهای انفرادی و تکراری خود را کاهش می‌دهند. بازی‌های تعاملی به کودکان کمک می‌کند تا به شکل مثبت‌تری به فعالیت‌های گروهی بپردازند و مهارت‌های اجتماعی خود را تقویت کنند.
4. مشاوره با کاردرمان‌گر
   اگر این رفتار در کودک شما مداوم و همراه با نشانه‌های دیگری است، مشاوره با یک کاردرمان‌گر متخصص می‌تواند بسیار مفید باشد. کاردرمان‌گر با استفاده از تمرینات حسی و فعالیت‌های متنوع، به کودک کمک می‌کند تا نیازهای حسی خود را از راه‌های مناسب‌تر تامین کند.

تجربه والدین و مراکز تخصصی در مدیریت این رفتار

برخی از والدینی که کودکانشان علاقه‌ی زیادی به چرخاندن وسایل داشته‌اند، تجربه‌های مثبتی از مراجعه به مراکز تخصصی کاردرمانی داشته‌اند. یکی از این مراکز، مراکز دکتر حسینی سیانکی در تهران (مرکز کاردرمانی غرب تهران و مرکز کاردرمانی شرق تهران) است که با بهره‌گیری از روش‌های کاردرمانی حسی، به کودکان کمک می‌کند تا رفتارهای تکراری و ناپسند خود را کاهش دهند.

نظر خانم احمدی، مادر یکی از کودکان مراجعه‌کننده به این مراکز: “دخترم به‌طور مداوم وسایل را می‌چرخاند و به هیچ بازی دیگری علاقه نشان نمی‌داد. اما با راهنمایی و کاردرمانی‌های منظم در مرکز دکتر حسینی سیانکی، متوجه تغییرات زیادی در رفتار او شدیم و اکنون او به بازی‌های مختلف علاقه بیشتری نشان می‌دهد.”

چگونه مراکز کاردرمانی می‌توانند به کودکان کمک کنند؟

مراکز تخصصی کاردرمانی با بهره‌گیری از دانش و تکنیک‌های علمی به کودکان کمک می‌کنند تا نیازهای حسی و رفتاری خود را به شکل موثرتری برطرف کنند. برخی از روش‌هایی که در این مراکز به کار می‌رود، عبارتند از:

• کاردرمانی حسی و فعالیت‌های جسمی
  کاردرمانی حسی شامل فعالیت‌هایی است (رژیم حسی) که به کودکان کمک می‌کند تا به تعادل و آرامش بیشتری برسند و نیازهای حسی خود را از طریق بازی و تمرینات متناسب برآورده کنند.
• آموزش والدین
  والدین نقش کلیدی در مدیریت رفتارهای کودک دارند. از طریق مشاوره و آموزش والدین در این مراکز، والدین می‌توانند با یادگیری روش‌های موثر، به کودک خود کمک کنند تا رفتارهای تکراری و ناپسند خود را کاهش دهد.
• برنامه‌های درمانی اختصاصی
  برنامه‌های درمانی شخصی‌سازی‌شده برای هر کودک بر اساس نیازهای خاص او طراحی می‌شود. این برنامه‌ها به شکل موثری می‌توانند رفتارهای تکراری مانند چرخاندن وسایل را کاهش دهند.

نتیجه‌گیری

علاقه کودک به چرخاندن وسایل ممکن است بخشی از رفتارهای طبیعی و کنجکاوی او در مراحل رشد باشد. اما در صورت شدت و استمرار، این رفتار می‌تواند نشان‌دهنده نیاز به توجه بیشتری باشد. با استفاده از روش‌های کاردرمانی حسی و مشاوره با متخصصین می‌توان به کودکان کمک کرد تا به شکل سالم‌تر و موثرتری با نیازهای حسی و رفتاری خود روبرو شوند و رشد و توسعه بهتری را تجربه کنند. برای رزرو قرار ملاقات با متخصصان مرکز تخصصی کاردرمانی تهران از طریق شماره های درج شده روی سایت با ما تماس حاصل فرمایید.