بیش فعالی یا اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) یک اختلال رایج عصبی-رشدی است که معمولاً در کودکان تشخیص داده می‌شود و تا بزرگسالی ادامه پیدا می‌کند. کودکان مبتلا به این اختلال معمولاً دچار مشکلاتی در تمرکز، بی‌قراری و رفتارهای تکانشی هستند. بسیاری از والدین به دنبال سریع‌ترین روش درمان برای بیش فعالی هستند تا بتوانند زندگی روزمره کودکشان را بهبود بخشند. با این حال، باید توجه داشت که درمان بیش فعالی نیازمند گذشت زمان است و والدین باید در این مسیر صبور باشند.

بیش فعالی چیست؟

بیش فعالی به عنوان یک اختلال عصبی-رشدی تعریف می‌شود که بر توانایی کودک در تمرکز، توجه و کنترل رفتار تأثیر می‌گذارد. اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) معمولاً در سه نوع اصلی تقسیم می‌شود:

1. بیش فعالی و تکانشگری: کودک به طور مداوم فعالیت‌های بدنی دارد و نمی‌تواند آرام بگیرد.
2. نقص توجه: کودک در تمرکز بر فعالیت‌ها و تکالیف دچار مشکل است.
3. ترکیبی از هر دو: بیشتر کودکان مبتلا به ADHD، هر دو علائم را دارند.

آیا درمان سریع برای بیش فعالی وجود دارد؟

پاسخ کوتاه این است که درمانی که به سرعت تمام علائم بیش فعالی در کودکان را برطرف کند، وجود ندارد. هرچند روش‌های مختلفی برای مدیریت و کنترل علائم ADHD در دسترس است، اما باید در نظر داشت که بهبود کامل و مؤثر نیازمند زمان است. والدین و معلمان باید انتظارات واقع‌گرایانه‌ای داشته باشند و بدانند که درمان بیش فعالی یک فرآیند تدریجی است که نیاز به صبر و پشتکار دارد.

روش‌های درمانی مؤثر برای بیش فعالی

متخصصان برای درمان بیش فعالی در کودکان از ترکیبی از روش‌های دارویی و غیر دارویی بهره می‌برد. هدف اصلی از درمان، کمک به کودک برای مدیریت علائم و بهبود عملکرد روزانه است. در ادامه به برخی از مؤثرترین روش‌های درمان ADHD اشاره می‌کنیم.

دارو درمانی

یکی از روش‌های رایج در درمان بیش فعالی، استفاده از داروهای محرک (استیمولانت‌ها) و غیر محرک است. داروهای محرک مانند ریتالین و آدرال، با افزایش سطح دوپامین و نوراپی‌نفرین در مغز، به بهبود تمرکز و کاهش رفتارهای تکانشی کمک می‌کنند. داروهای غیر محرک نیز برای کودکانی که به داروهای محرک پاسخ نمی‌دهند یا عوارض جانبی شدید دارند، استفاده می‌شوند.

با اینکه داروها می‌توانند به سرعت علائم بیش فعالی را کاهش دهند، اما این داروها تنها بخشی از فرآیند درمان هستند و برای بهبود طولانی‌مدت به همراهی روش‌های دیگر نیاز است. همچنین، والدین باید توجه داشته باشند که داروها به‌تنهایی کافی نیستند و برای رسیدن به بهترین نتیجه باید در کنار روش‌های رفتاری و آموزشی استفاده شوند. 

رفتار درمانی

رفتاردرمانی یکی از مؤثرترین روش‌های غیر دارویی برای درمان بیش فعالی است. در این روش، کودک و والدین تحت آموزش قرار می‌گیرند تا رفتارهای ناپسند را مدیریت کنند و رفتارهای مثبت را تقویت کنند. جلسات رفتاردرمانی به کودک کمک می‌کند تا یاد بگیرد چگونه تمرکز کند، تکانشگری خود را کنترل کند و از روش‌های مناسب برای برقراری ارتباط با دیگران استفاده کند.

رفتاردرمانی معمولاً به زمان نیاز دارد و تأثیرات آن ممکن است به سرعت قابل مشاهده نباشد. والدین باید در این فرآیند صبور باشند و به تدریج نتایج مثبت را مشاهده کنند. 

مشاوره روان‌شناسی

یکی دیگر از روش‌های مؤثر در درمان بیش فعالی، مشاوره روان‌شناسی است. در این جلسات، کودک یاد می‌گیرد چگونه با احساسات و استرس‌های روزمره مقابله کند. همچنین، والدین نیز راهکارهایی برای مدیریت مشکلات رفتاری کودک فرا می‌گیرند. مشاوره می‌تواند به بهبود روابط خانوادگی و کاهش تنش‌های ناشی از رفتارهای بیش فعالانه کمک کند. 

کاردرمانی و مهارت‌های اجتماعی

درمان کاردرمانی در بیش فعالی کودکان به آنها کمک می‌کند تا مهارت‌های حرکتی، تعادلی و هماهنگی خود را بهبود ببخشد. همچنین، مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی کودک در این جلسات تقویت می‌شود. کودکان مبتلا به بیش فعالی اغلب در تعامل با دیگران دچار مشکل می‌شوند، بنابراین تقویت مهارت‌های اجتماعی از اهمیت بالایی برخوردار است.

تغذیه و سبک زندگی

تغذیه مناسب می‌تواند نقش مهمی در کنترل علائم بیش فعالی داشته باشد. تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف مواد غذایی مملو از قند، افزودنی‌های مصنوعی و مواد نگهدارنده ممکن است علائم ADHD را تشدید کند. به همین دلیل، والدین باید به رژیم غذایی کودک توجه کنند و مواد غذایی سالم و مغذی را در برنامه غذایی او قرار دهند.

همچنین، فعالیت بدنی منظم می‌تواند به بهبود تمرکز و کاهش اضطراب کمک کند. ورزش‌های منظم، مانند دویدن، دوچرخه‌سواری و شنا، می‌توانند به بهبود علائم بیش فعالی کمک کنند.

اهمیت صبر و پشتکار در درمان بیش فعالی

یکی از چالش‌های اصلی در درمان بیش فعالی، انتظارات والدین از سرعت بهبود کودک است. بسیاری از والدین به دنبال نتایج فوری هستند و این موضوع می‌تواند باعث ناامیدی و نگرانی شود. اما باید توجه داشت که درمان بیش فعالی یک فرآیند زمان‌بر است و نیازمند صبر و پشتکار است.

والدین باید درک کنند که هر کودک با دیگری متفاوت است و میزان پاسخ‌دهی به درمان‌ها نیز متفاوت خواهد بود. گاهی ممکن است نیاز باشد که ترکیبی از روش‌های درمانی امتحان شود تا بهترین نتیجه حاصل شود. به همین دلیل، مهم است که والدین در طول این مسیر همراه و حمایتگر باشند.

نقش والدین در درمان بیش فعالی

والدین نقش حیاتی در موفقیت درمان کودک مبتلا به بیش فعالی دارند. آن‌ها باید به‌عنوان الگوهای مثبت عمل کنند و با ایجاد محیطی آرام و پایدار در خانه، به کودک خود کمک کنند تا با چالش‌های روزمره مقابله کند. در این مسیر، نکات زیر می‌تواند برای والدین مفید باشد:

• صبوری: همانطور که اشاره شد، درمان بیش فعالی به زمان نیاز دارد. والدین باید صبور باشند و انتظارات واقع‌گرایانه‌ای از روند درمان داشته باشند.
• همکاری با متخصصان: والدین باید با متخصصان کودک همکاری کنند و از راهنمایی‌های آن‌ها بهره‌مند شوند. این همکاری می‌تواند شامل پیگیری جلسات درمانی، مشاوره‌های روان‌شناسی و دارودرمانی باشد.
• تقویت رفتارهای مثبت: والدین باید سعی کنند رفتارهای مثبت کودک را تشویق کنند و رفتارهای نادرست را به‌طور ملایم اصلاح کنند.
• ایجاد برنامه‌های منظم: کودکان مبتلا به بیش فعالی نیاز به برنامه‌های منظم دارند. والدین می‌توانند با تنظیم زمان‌های خواب، تغذیه و فعالیت‌های روزانه، به کودک کمک کنند تا بهتر با محیط اطراف خود سازگار شود.

نتیجه‌گیری

درمان بیش فعالی نیازمند ترکیبی از روش‌های دارویی و غیر دارویی است و هیچ راهکار فوری و سریع برای درمان این اختلال وجود ندارد. والدین باید در طول این مسیر صبور باشند و انتظارات واقع‌گرایانه‌ای داشته باشند. همچنین، همکاری با متخصصان و استفاده از روش‌های مؤثر مانند رفتاردرمانی و مشاوره روان‌شناسی می‌تواند به بهبود وضعیت کودک کمک کند. در نهایت، صبر و پشتکار والدین و همراهی آن‌ها با کودک، کلید موفقیت در درمان بیش فعالی خواهد بود. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه با مرکز تخصصی درمان بیش فعالی در تهران تماس حاصل فرمایید.