رفتار کلیشه ای در کودک اوتیسم چگونه است؟ علت بروز رفتار کلیشه ای چیست؟ برای درمان رفتار کلیشه ای در اوتیسم به چه مرکزی باید مراجعه کنیم؟ ما در این مقاله به بررسی رفتار کلیشه ای در اوتیسم و تاثیرپذیری آن از رژیم حسی خوب در بهترین مرکز درمان و تشخیص اوتیسم خواهیم پرداخت.
رفتار کلیشه ای در اوتیسم چیست؟
رفتار خود محرک اغلب به عنوان “تحریک” یا “کلیشه” شناخته می شود و کلیشه ای از اوتیسم است. که شامل رفتارهای تکراری مانند تکان دادن سریع دست، تکان دادن بدن، تکرار عبارات یا حتی صداها، حرکت دادن اشیاء در مقابل چشمان خود و غیره است. رفتارهای خود تحریکی در افراد مبتلا به اوتیسم بسیار رایج است و برای هر فرد متفاوت است. رفتار کلیشه ای معمولا زمانی اتفاق می افتد که فرد بی حوصله، خسته، عصبی یا خوشحال باشد. این موضوع به فرد بستگی دارد. این امر برای افراد دارای ناتوانی های رشدی مانند اختلال طیف اوتیسم (ASD) رایج و اغلب آرامش بخش است. رفتارهای خود محرک ممکن است برای کسی که هرگز در اطراف فرد مبتلا به اوتیسم نبوده، بسیار عجیب به نظر برسد.
نمونه‌های دیگر کلیشه‌های ساده حرکتی عبارتند از: چرخاندن اسباب‌بازی‌ها یا اشیاء، اکولالیا، عبارات یا صداهای خاص یا عجیب و غریب.
چرا افراد مبتلا به اوتیسم رفتارهای کلیشه ای دارند؟
به طور کلی سه دلیل وجود دارد که چرا این یک عملکرد رایج برای افراد مبتلا به ASD است: خود تنظیمی حسی در پاسخ به استرس یا اضطراب، جستجوی ورودی حسی یا ابراز وجود.
هنگامی که یک کودک عصبی مبتلا به ASD در محیطی قرار می گیرد که ممکن است تحت تأثیر نورهای روشن، صداها یا فشار فکری قرار گیرد، ممکن است دستان خود را تکان دهد، یا بالاتنه خود را به جلو و عقب تکان دهد، یا انتهای پاک کن مداد را بمالد. فیجت یا حتی دست ها یا انگشتان خود را به طور مکرر به هم بپیچانند تا در یک محیط یا موقعیت بیش از حد تحریک شده، خود را آرام کنند.
کلیشه را می‌توان برای جستجوی ورودی حسی نه تنها از هر یک از حواس پنج‌گانه: لامسه، بویایی، شنوایی، بینایی یا چشیدن، بلکه حتی حواس حس عمقی که در نتیجه اعمال خودمان ایجاد می‌شود، انجام داد. این حواس به انسان این حس را می دهد که شما در کجای فضا هستید. این حس به ما اجازه می دهد تا حس تلاش، وزن و فشار خود را نسبت به محیط اطراف خود بدانیم.
ورودی حسی را می توان از طریق حس دهلیزی نیز به دست آورد که در گوش داخلی ما ایجاد می شود و بر تعادل و حرکت تأثیر می گذارد. مثلا اگر کودک مجبور به نشستن طولانی مدت روی صندلی‌های معمولی هستند، ترجیح می‌دهند از صندلی چرخان استفاده کنند.
با وجود نگرانی‌هایتان، چنین رفتارهایی را متوقف نکنید!
این رفتارها ممکن است به توانایی فرد در ابراز احساسات در مورد هر چیزی از شادی گرفته تا اضطراب و هر ابراز وجودی در این بین بستگی داشته باشد. به همین دلیل مهم است که این نوع رفتارها را حتی اگر نگران تصورات عمومی هستید، متوقف نکنید. مگر اینکه کلیشه منجر به آسیب شود یا در یادگیری، روابط بین فردی یا موقعیت‌های اجتماعی تداخل داشته باشد، مهم است که کودک مبتلا به اوتیسم این احساسات را به روش‌های رضایت‌بخش از خود بیان کند. ممکن است منافع اجتماعی نیز وجود داشته باشد. هر چه بیشتر این رفتارها توسط جامعه اوتیستیک به طور آشکار انجام شود، احتمالاً کودک مبتلا به ASD کمتر به عنوان یک طرد شده اجتماعی تلقی می شود.
برایان کامینسکی کارشناسی ارشد می گوید: وقتی صحبت از «رفتار خود تحریک کننده» می‌شود، یک چیز مهم که باید تشخیص داد این است که بیشتر ما تا حدی درگیر این نوع رفتارها هستیم. زمزمه کردن، چرخاندن موها، تکان خوردن بند انگشتان. همه این رفتارها اغلب همان خواص تقویت کننده ای را ایجاد می کنند که افراد مبتلا به اوتیسم تجربه می کنند.
هنگامی که رفتارهای کلیشه ای خطرناک می شوند یا در زندگی روزمره فرد اختلال ایجاد می کنند، زمان درمان و مداخله فرا می رسد.
در این موارد، هدف ما صرفاً کاهش این رفتارها نیست، بلکه آموزش مهارت‌های جایگزینی است که تأثیر یکسانی دارند، همیشه به‌گونه‌ای که باعث ارتقای کرامت و احترام به فردیت فرد شود.»
چه زمانی درمان رفتار کلیشه ای در اوتیسم لازم است؟
حرکات تکراری در رشد معمولی دوران کودکی رایج است و ورودی حسی که کودک از طریق این اعمال تکراری دریافت می کند برای رشد سیستم عصبی و حرکتی مهم است. رفتارهای کلیشه ای معمولاً تا سن ۳ سالگی فروکش می کند.
از آنجایی که کلیشه بخشی از رشد معمولی است، مهم است که ابتدا تعیین کنیم که آیا کلیشه به مداخله نیاز دارد یا خیر. این تصمیم باید بر اساس تعدادی از عوامل از جمله سن، ناتوانی، عملکرد و اولویت های خانواده باشد. در نظر گرفتن شکل و زمینه رفتار کلیشه ای و همچنین اینکه چگونه رفتار کلیشه ای به نظر می رسد مهم است.
مراحل چگونگی ارزیابی، تأثیر بر رفتارهای کلیشه ای
ابتدا، برای شناسایی آنچه که به نظر می رسد کلیشه است، توجه داشته باشید و در صورتی که فرزندتان تحت درمان است، آن را با پزشک و درمانگر متخصص بالینی او در میان بگذارید. متخصصین کاردرمانی ما می توانند تعیین کنند که چه عملکرد یا احساسی به کودک شما کمک می‌کند، آیا برای کودک شما یا دیگران مفید است یا برای خود آسیب‌رسان و مضر.
دوم، هنگام کار با تیم بالینی فرزندتان بر روی فاکتور ایمنی، تعیین اینکه آیا بهتر است این اقدامات را با استفاده از یک طرح مداخله رفتاری با تکنیک‌های حسی کاهش دهید یا حذف کنید، مهم است. دکتر متخصص کاردرمانی می تواند برای تعیین محرک و رفع کسری زمینه ای استفاده شود.
سوم، تیم درمانی ما از فرزند شما یک تحلیل عملکردی انجام دهد تا تعیین کند که آیا کلیشه یک جایگزین حسی است یا می توان آن را با مداخله درمانی تقویتی مثبت یا منفی مانند رژیم حسی درمان کرد. طبق ویرایش پنجم راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5)، پزشکان و متخصصین می توانند تشخیص دهند که آیا تحریک یک تیک عصبی مانند جویدن ناخن است یا چیزی که از نظر بالینی بیشتر به عنوان یک کلیشه شناخته می شود.
آیا کودک شرایط پزشکی احتمالی دارد که بر رفتار او تأثیر بگذارد؟
کلیشه ها ممکن است با بیماری افزایش یابد و رفتارهای آسیب رسان به خود با ناراحتی جسمی افزایش می یابد مانند کودکان دارای ناتوانی ذهنی که عفونت گوش دارند (کار و اسمیت ۱۹۹۵). اگر کودک دارای یک وضعیت پزشکی است که بر رفتار تأثیر می گذارد، باید ابتدا از طریق مداخلات پزشکی قبل از اعمال حمایت های رفتاری به آن رسیدگی شود.
کودک چند ساله است؟
در درمان رفتار کلیشه ای اوتیسم سن اهمیت دارد. رفتارهای کلیشه ای معمولا تا سن ۳ سالگی فروکش می کند. اگر این رفتارها در ۳ سالگی نیز ادامه یابد، عموماً مراقبین کودک نگرانی بیشتری نشان می‌دهند، زیرا این رفتارها ممکن است در توانایی کودک برای یادگیری مهارت‌های انطباقی جدید اختلال ایجاد کند. با این حال، اگر کودک زیر ۳ سال سن دارد، شدت، فراوانی و سایر چالش هایی که ممکن است کلیشه به همراه داشته باشد باید در نظر گرفته شود.
“تیم درمانی تصمیم می گیرد که چرخش مکرر او باید مورد بررسی قرار گیرد، زیرا اغلب و برای مدت طولانی اتفاق می افتد و او را از شرکت در کلاس و تعامل با دیگران باز می دارد.”
آیا کودک به دلیل این رفتار از همسالان خود جدا می شود؟
تبعیض اجتماعی زیادی علیه کسانی که کلیشه نشان می دهند وجود دارد. کودکانی که رفتارهای کلیشه‌ای بالایی دارند، ممکن است فرصت‌های محدودی برای شرکت در فعالیت‌های اجتماعی داشته باشند، اگر همسالانشان به این رفتار واکنش منفی نشان دهند.
آیا این رفتار برای کودک یا دیگران مضر است؟
رفتارهایی که با سرعت بسیار بالا رخ می دهند ممکن است باعث آسیب شوند، مانند ضربات مکرر سر یا ضربه زدن به سر، که نیاز به مداخله فوری دارد. داده ها باید در مورد شدت و فراوانی کلیشه و تعداد دفعات وقوع آن جمع آوری شود تا پزشکان بتوانند قبل از افزایش آسیب مداخله کنند. در صورت بروز آسیب به خود، ضروری است که تمرین‌کنندگان و خانواده از بروز این رفتارها جلوگیری کنند و یک ارزیابی رفتار عملکردی در مورد رفتارهای آسیب‌رسان به خود انجام دهند.
اواخر همان هفته، تیم آموزشی و والدین کول با هم ملاقات می‌کنند تا درباره رفتار کول در کلاس و خانه صحبت کنند. بسیاری از همکلاسی های کول از بازی در کنار او اجتناب می کنند، زیرا او اسباب بازی هایی را برای چرخاندن آنها می گیرد. تلاش برای جلوگیری از چرخاندن اسباب بازی کول منجر به واکنش های تهاجمی فزاینده ای نسبت به خود و اطرافیانش می شود. تیم تصمیم می گیرد که چرخش مکرر جسم او باید مورد توجه قرار گیرد، زیرا اغلب و برای مدت طولانی اتفاق می افتد و او را از شرکت در کلاس و تعامل با دیگران باز می دارد.
“اگر این رفتار مشکل ساز است، برای پزشکان و والدین مهم است که برای درک اینکه چرا کودک درگیر این رفتار است و عوامل احتمالی که باعث بروز آن می شود، همکاری کنند.”
مداخلات درمانی برای کاهش رفتار کلیشه ای
-رفتار حین کار را افزایش دهید: ناتوانی در شرکت در فعالیت ها به دلیل یک رفتار کلیشه ای یک عامل قوی در تصمیم گیری است که رفتار نیاز به مداخله دارد. محققان دریافته‌اند که ارائه دستورهای کلامی و اشاره‌ای برای هدایت دانش‌آموز به سمت تکلیف باعث افزایش زمان انجام کار و کاهش رفتارهای کلیشه‌ای می‌شود (Symons & Davis, 1994). مک داف، کرانتز و مک کلناهان (۱۹۹۳) از برنامه‌های فعالیت تصویری برای کمک به کودکان برای مشارکت موفقیت‌آمیز در فعالیت‌ها استفاده کردند که منجر به کاهش رفتارهای نامناسب از جمله رفتار کلیشه ای شد.
-کارت های نشانه بصری: از کارت‌های نشانه تصویری (به عنوان مثال بله/خیر؛ قرمز/سبز) یا سایر موارد (مانند سینی، جعبه، دستبند) برای کمک به کودک در تشخیص زمان مناسب و نامناسب برای درگیر شدن در رفتار استفاده کنید (Gauvreau & Schwartz, 2013). به عنوان مثال، می توان به کودک یاد داد که وقتی دستبند را می بندد، زمان مناسبی برای درگیر شدن در قالب های کلیشه ای نیست. همچنین ممکن است به دانش‌آموز یاد داده شود که وقتی سینی رنگ‌آمیزی خاصی روی میز او است، زمان کلیشه نیست.
-فعالیت بدنی را پیشنهاد دهید: افزایش سطح ورزش، بازی یا سایر اشکال فعالیت بدنی باعث کاهش کلیشه در برخی افراد می شود و در کودکان در سنین پیش دبستانی مورد مطالعه قرار گرفته است. در این مطالعه، کلیشه به مدت ۱۵ دقیقه پس از اتمام استراحت اندازه گیری شد. طول مدت اثرات بین ۴۰ دقیقه (Celiberti، Bobo، Kelly، Harris، & Handleman، ۱۹۹۷) و ۹۰ دقیقه (Levinson & Reid، ۱۹۹۳) مشخص شده است، اما اثر دقیق برای کودکان ناشناخته است. به این ترتیب ممکن است مناسب باشد که چندین جلسه بازی فعال را در چندین برنامه روزانه بگنجانید.
-محیط زندگی را غنی کنید: غنی‌سازی محیط کودک می‌تواند راه آسانی برای پزشکان و والدین برای کاهش رفتار کلیشه‌ای در برخی از کودکان، با ارائه همان نوع تقویتی باشد که توسط رفتار کلیشه‌ای ارائه می‌شود. باید تاکید کرد که این استراتژی زمانی بیشترین موفقیت را دارد که تطابق قوی بین ورودی حسی ارائه شده توسط محرک جایگزین و اصلی وجود داشته باشد.
-رفتارهای جایگزین را شناسایی و آموزش دهید: هنگامی که تیم آموزشی در مورد عملکرد رفتار فرضیه می دهد، شناسایی یک رفتار مناسب تر و جایگزین که بتواند جای کلیشه را بگیرد، مهم است. اینها باید همان تقویت حسی را برای کودک فراهم کنند، اما به شیوه ای مناسب تر. رفتارهای جایگزین نیز باید مناسب سن باشد، به راحتی به کودک آموزش داده شود و استفاده یا دسترسی به آن برای کودک ساده باشد.
صحبت پایانی
گزینه‌های زیادی از مداخلات برای معلمان و والدین وجود دارد که می توان از آنها برای کمک به کاهش کلیشه‌ها و افزایش سایر مهارت‌های مثبت تر به کودک کمک کرد. در مرکز تخصصی درمان اوتیسم با بیش از ۱۵ سال سابقه بررسی های لازم در زمینه تشخیص علت بروز رفتارهای کلیشه ای صورت می گیرد و براساس آن راهکارها و مداخلات درمانی به والدین توصیه می شوند.
مقاله های مرتبط با اوتیسم
انواع رفتارهای تکراری در اوتیسم
بهترین دکتر متخصص اوتیسم کودکان
بازی های موثر برای کودکان اوتیسم
چگونه با کودکان اوتیسم ارتباط برقرار کنیم؟
استراتژی های آموزش نوشتن به کودکان اوتیسم
روش پکس برای درمان مشکلات ارتباطی کودکان اوتیسم
چه درمان هایی به اختلال اوتیسم کمک می کند؟
نکاتی برای والدین دارای فرزندان با اختلال طیف اوتیسم
آیا واکسن ها باعث اوتیسم می شوند؟
صرع و اوتیسم: آیا پیوندی وجود دارد؟
اختلال اوتیسم در کودکان و دو زبانه بودن
کودکان مبتلا به اوتیسم و تعامل اجتماعی
کمک به کودکان مبتلا به اوتیسم برای مقابله با اضطراب
چگونه به کودکان مبتلا به اوتیسم آموزش دهیم؟
بهترین فعالیت های حسی برای کودکان مبتلا به اوتیسم
تاثیر رژیم حسی برای کودکان با اختلال اوتیسم چیست؟
علائم اختلال اوتیسم در بزرگسالان
مواردیکه شما باید در مورد اوتیسم در بزرگسالان بدانید؟
افراد مبتلا به اوتیسم ممکن است در انتخاب های اقتصادی خود منطقی تر عمل کنند.
برخی از باکتری های روده رفتارهای شبه اوتیستیک را در موش کاهش می دهد.
آیا می توان از اختلال اوتیسم جلوگیری کرد؟
آیا داروی سل می تواند به درمان اوتیسم کمک کند؟
آیا عدم وجود یک پروتئین می تواند علت بروز اختلال اوتیسم را توضیح دهد؟
مایع مغزی نخاعی بعنوان نشانگر بالقوه برای اوتیسم یافت شده است.
قرار گرفتن در معرض فلزات سنگین ممکن است خطر ابتلا به اوتیسم را افزایش دهد.
تب در باردارای با ریسک بالای ابتلا به اوتیسم مرتبط است.
آیا مصرف مولتی ویتامین ها در دوران بارداری می تواند کودکان را از ابتلا به اوتیسم محافظت کند؟
خطر ابتلا به اوتیسم با قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی ممنوع در دوران بارداری افزایش می یابد.