بیش‌حسی یا حساسیت بیش از حد به تحریکات محیطی، یکی از مشکلات شایعی است که در بسیاری از کودکان دیده می‌شود. این وضعیت می‌تواند در جنبه‌های مختلف زندگی کودک تأثیر بگذارد و باعث مشکلاتی در زمینه‌های اجتماعی، رفتاری و حتی تحصیلی شود. در این مقاله، به بررسی بیش‌حسی در کودکان، علل آن، نشانه‌ها و روش‌های درمان پرداخته و همچنین نقش مرکز دکتر حسینی سیانکی در ارائه خدمات تخصصی برای این نوع اختلالات حسی را مورد بحث قرار خواهیم داد.
بیش‌حسی چیست؟
بیش‌حسی به حالتی اطلاق می‌شود که کودک به شدت به محرک‌های حسی محیطی واکنش نشان می‌دهد. این محرک‌ها ممکن است شامل صدا، نور، بو، مزه و یا حتی لمس باشد. کودکان مبتلا به بیش‌حسی ممکن است نسبت به این محرک‌ها واکنش‌هایی شدیدتر از حد معمول نشان دهند. این واکنش‌ها می‌توانند از اضطراب و ناراحتی‌های احساسی گرفته تا مشکلات رفتاری نظیر گریه کردن، فرار از محیط یا حتی پرخاشگری متغیر باشند.
علت‌های بیش‌حسی در کودکان
بیش‌حسی معمولاً با اختلال پردازش حسی (Sensory Processing Disorder – SPD) همراه است. اختلال پردازش حسی به معنی ناتوانی مغز در پردازش صحیح و متعادل اطلاعات حسی دریافتی از محیط است. به طور طبیعی، مغز انسان اطلاعات حسی را از حواس مختلف دریافت کرده و آنها را به شکلی منظم سازماندهی می‌کند. اما در کودکان مبتلا به انواع اختلال پردازش حسی، این فرآیند به درستی انجام نمی‌شود.
برخی از علل رایج بیش‌حسی عبارتند از:
- ژنتیک: تحقیقات نشان داده‌اند که زمینه‌های ژنتیکی ممکن است در بروز اختلالات حسی نقش داشته باشند.
- عوامل محیطی: مواجهه کودک با محیط‌های پرتحریک یا آسیب‌های جسمانی می‌توانند به بروز مشکلات پردازش حسی منجر شوند.
- اختلالات عصبی: برخی از اختلالات عصبی مانند اوتیسم، ADHD و اضطراب ممکن است با بیش‌حسی همراه باشند.
نشانه‌های بیش‌حسی در کودکان
تشخیص بیش‌حسی در کودکان ممکن است دشوار باشد، زیرا نشانه‌های آن ممکن است به شکل‌های مختلف در کودکان مختلف ظاهر شود. با این حال، برخی از نشانه‌های مشترک در کودکان مبتلا به بیش‌حسی عبارتند از:
- واکنش‌های شدید به صدا: کودکان مبتلا به بیش‌حسی ممکن است به صداهای بلند یا حتی معمولی واکنش‌های شدید نشان دهند و از آنها فرار کنند یا گوش‌های خود را بگیرند.
- حساسیت به نور: نورهای شدید ممکن است برای این کودکان غیرقابل تحمل باشد و آنها به دنبال محیط‌های تاریک و آرام بگردند.
- ناراحتی از لمس: این کودکان ممکن است از لمس شدن یا حتی پوشیدن لباس‌های خاص احساس ناراحتی کنند.
- واکنش‌های منفی به بوها یا مزه‌ها: برخی از کودکان مبتلا به بیش‌حسی ممکن است به بوی غذاها یا مزه‌های خاص واکنش منفی نشان دهند و از خوردن غذاهایی با بوی تند یا مزه‌های شدید امتناع کنند.
- مشکلات در تنظیم هیجان‌ها: این کودکان معمولاً دچار نوسانات احساسی شدید می‌شوند و ممکن است در مواجهه با محرک‌های حسی گریه کنند، عصبانی شوند یا دچار اضطراب شوند.
روش‌های تشخیص بیش‌حسی
تشخیص بیش‌حسی نیازمند ارزیابی‌های دقیق و تخصصی است. این ارزیابی‌ها معمولاً شامل مشاهده رفتار کودک در محیط‌های مختلف و مصاحبه با والدین و مراقبین کودک است. روانشناسان کودک، متخصصان کاردرمانی و دیگر کارشناسان مرتبط می‌توانند از ابزارها و تست‌های استاندارد برای ارزیابی مشکلات حسی کودک استفاده کنند.
درمان بیش‌حسی در کودکان
درمان بیش‌حسی در کودکان نیازمند یک رویکرد جامع و تخصصی است. برخی از روش‌های درمانی متداول برای کودکان مبتلا به بیش‌حسی عبارتند از:
- کاردرمانی حسی: کاردرمانگران حسی با ارائه فعالیت‌های خاص و تنظیم شده می‌توانند به کودک کمک کنند تا به تدریج با محرک‌های حسی مقابله کند و واکنش‌های خود را تعدیل کند.
- مشاوره روانشناختی: در برخی موارد، روانشناسان با استفاده از روش‌های مشاوره‌ای به کودک و خانواده کمک می‌کنند تا با این مشکل به شیوه‌ای بهتر مواجه شوند.
- تغییرات محیطی: تنظیم محیط زندگی کودک به گونه‌ای که تحریکات حسی کاهش یابد، می‌تواند تأثیر زیادی در کاهش نشانه‌های بیش‌حسی داشته باشد.
نقش مرکز دکتر حسینی سیانکی در درمان بیش‌حسی
مرکز دکتر حسینی سیانکی به عنوان یکی از مراکز پیشرو در حوزه ارزیابی و درمان اختلالات حسی، خدمات ویژه‌ای را برای کودکان مبتلا به بیش‌حسی و اختلالات پردازش حسی ارائه می‌دهد. این مرکز با بهره‌گیری از تیمی متخصص شامل کاردرمانگران حسی، روانشناسان و متخصصان بالینی، به تشخیص و درمان کودکان مبتلا به اختلالات حسی کمک می‌کند.
خدمات تخصصی مرکز دکتر حسینی سیانکی عبارتند از:
- تشخیص جامع: با استفاده از ارزیابی‌های دقیق و استاندارد، این مرکز می‌تواند به تشخیص صحیح مشکلات حسی در کودکان کمک کند.
- برنامه‌های درمانی فردی: هر کودک بسته به شدت و نوع اختلال حسی خود، برنامه‌های درمانی شخصی‌سازی شده دریافت می‌کند. این برنامه‌ها می‌توانند شامل جلسات کاردرمانی، مشاوره روانشناختی و فعالیت‌های ترکیبی باشند.
- آموزش خانواده‌ها: مرکز دکتر حسینی سیانکی به خانواده‌ها کمک می‌کند تا بهتر بفهمند که چگونه با کودک خود رفتار کنند و محیط خانه را به گونه‌ای تنظیم کنند که مشکلات حسی کودک کاهش یابد.
جمع‌بندی
بیش‌حسی یکی از مشکلات مهمی است که می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر زندگی کودکان داشته باشد. تشخیص به‌موقع و ارائه درمان‌های مناسب می‌تواند به کودک کمک کند تا با این مشکل به شیوه‌ای بهتر کنار بیاید و کیفیت زندگی او بهبود یابد. مرکز دکتر حسینی سیانکی با ارائه خدمات جامع و تخصصی، نقش مهمی در تشخیص و درمان کودکان مبتلا به اختلالات حسی ایفا می‌کند. اگر شما نیز با مشکلات بیش‌حسی در کودک خود مواجه هستید، مشاوره و درمان تخصصی این مرکز می‌تواند گامی مؤثر در جهت بهبود وضعیت فرزندتان باشد.